Halor u Lum Diengïei

U Diengīei u dei u diengbah diengsan, u ba mih ba san ha kliar lum Diengïei. Katkum ka khanatang, une u dieng, u long uba heh haduh katta katta, ki tnad bad ki sla jong u, ki long ki ba piar ki ba ïar, u don sha shiliang jong ka Wah Umïam, lah ruh ban ïohi kyndiang ïa u ne u lum na kliar u lum Sohpetbneng.
Ha ba ngi ong ka don ka khanatang. Te nangno keiñ ngi ïoh ban lum ban lang ïa kine ki khanatang, ïa ki khanatang la shu ïathuh pateng da ki kmie ki kpa tymmen jongngi na kawei ka por sha kawei pat. Te ha ba ngi pyrkhat ngi pynshong nongrim bha, kumno keiñ la pynsaphriang ïa kine ki khana jong kata ka mynnor ym pat nang ïa ka pule ka dangle. Ym pat tip ïa ka kot ka sla. Pynban dei ha kata ka juk, ba ki khun u hynñiewtrep ki dang ïaid da ka kjat na kawei ka jaka sha kawei pat ban leit ïapeiñ (lane leit ïa die ïathied) ïa ki mar ki mata. Bad dei da kumta ki hap ban sah miet ha ki iingbasa ha man la ki shnong dei hangta ki briew na ki thaiñ bapher-bapher, ki ju ïakynduh lang khrui, bad ïashong sawdong ka lyngwiar dpei barhem. Hadien ba la dep bam jamiet, ki ïa bam kwai ïa dih duma bad dei hangne ki sei ïa ki ta ki khanatang na la ki jong ki jong ki thaiñ bapher-bapher katkum ki khanatang, la sngewthuh ba ka don kata ka Sotti juk mynnor ha ka ba u khun bynriew u pynkren briew ïa ki mrad ki mreng, ki sim kidoh, ki lum ki wah, ki syntiew ki skud, ki dang ïasngewthuh kawei ka ktien.
Te ka khanatang u lum Diengïei ka long kumne. Ba ha kata ka mynnor, u ne u Dieng u la heh la ïar, ki tnad ki la piar bad ki sla ki la nang rben, haduh ba la kah dum ïa ka pyrthei, wat ki kjat sngi ruh kim lah shuh ban sam lyngba, la shu dum bad miet bad sngi. Ki jingthung jingtep kim long shuh u kba u khaw u krai, u soh u pai, ki la duhlut.
U khun bynriew, u la poi ha ka shaïong ha ka dum, ka lyngngoh. Balei ka wan jia kumne. Hynrei u khunbynriew u long u bastad, u bakhraw ka pyrkhat ka pyrdaiñ ki la ïatylli lang kawei ka buit ka bor bad ki da lum dorbar ban leh kumno ban wan rah biang ïa ka jingshai. Te kumta da kawei ka jingmut ki la rai ban daiñ noh ïa ka Diengïei. Kumta ki Tymmen ki san ki la pynïeng ka duwai ka phirat ha u nongbuh nongthaw, ban ïarap ban ai bor ïa ki ban daiñ noh ïa kata ka diengïei.
Kumta Dangngir dangsaw ka tyngab baroh ki Rangbah shynrang bad kynthei, ki la ïamih bad rah la ki wait ki sdie bad ki la ïa kiew artad ïa u ta u lum ban pom ïa ka Diengïei baroh shisngi ki la ïatrei shitom ban pom ïa kata ka dieng, pynban ha ka step ka ba bud ynda ki la ïa poi ban pom biang ïa kata ka dieng, ki la ïalyngngoh bad shaïong ngaiñ ha ba ki la ïohi ba ka Dieng ka la dapdoh biang. Kumta ka long mynshwa. Hynrei ki khlem kynran-dien, ki trei borbah ban daiñ biang ïa kata ka diengïei thop baroh shisngi. Hynrei ha ka sngi ba bud ka la long biang kumjuh.
U khunbynriew u la lynga pisa, ki la ïashong pyrkhat ban ïaleh kumno? Kumta ki tymmen ki san ki la pynlong biang ka nguh ka dem ba U Blei u nongbuh nongthaw un plie ka lad ka lynti ban pynshai ha u, kumno yn leh ban lah ban pynkhyllem ïa ka Diengïei.
Te ha kawei ka sngi ki khynnah samla ki dang ïa jied ïa tam symboh kba (Ngan ïathuhïa phi) lawan poi iwei i phreit hangta, i ta i phreit i la ong ïa kita ki khynnah, lada phin ai nyngkong ïanga ïa u symboh kba ngan ïathuh ïa phi, kumno ban leh ban lah ban pynkhyllem ïa ka Diengïei. Ki khynnah ki nguh ïa i phreit ki la ong ngin kular? i Phreit i ïathuh ba dei u khla u ba wan jliah mynmiet mynmiet, ba sa dap dohbiang kata ka dieng. Kumta i phreit i la batai, ba ki dei ban pynap da ki wait ki sdie, ha uta u dieng, khnang ba u khla ha ka por ba u wan ba u khla ha ka por ba u wan jliah un phot u thylliej, kita ki khynnah ki la nguh arti ïa i phreit, ki da ong ruh. Kane ka khanatang kan ïai sah junom, ba dei i phreit ba wan ïarap ïa u khunbynriew ban lah ban pynkhyllem ïa ka Diengïei. Ki khynnah da ka jingkmen ki la ïamareh sha lum ki pyrta, ban leit ïathuh ïa ki rangbah ïa ka khubor ba wan ïathuh i phreit. Ha ba ki la ïohsngew ïa ka khubor ba la ïathuh ki khynnah, baroh ki Rangbah ki la dap da ka jingkmen bad ka jingkyrmen, ki la ong kat kata ka kyntien hok ka ba i phreit i la ïathuh, ngin kular keiñ ban ai symboh kba nyngkong ïa i. Kumta ki la leh kumba la bthah i phreit, ki la pynap da ki wait ki sdie bad ha ba u khla u wan jliah ïa ka dieng u sa phot u thylliej. U khla u la mareh sakma kylleng-kylleng. Hynrei u khunbynriew, u la thang sawdong ka khlaw da ka ding ban lah ban thang syndon ïa u ta u khla.
Dei shisha ka jingïarap i phreit ba u khunbynriew u la lah ban pynkhyllem ïa ka diengïei, ban wan pat ka jingshai ha ka pyrthei. Naduh ba la khyllem ka Diengïei, la shai biang ka pyrthei ka jingsuk ka la synshar biang ïa u khunbynriew, u kba u khaw, u soh u pai ki la mih kyrhai. Baroh ki ïashongsuk shongsaiñ ha pneh ka meimariang.
Ha kane ka juk mynta ka (Tourist Department) ka la pyrshang katba lah ban wad ïa ki jaka ba itynnad bad ba don ki khanatang (folktale) ban pyn im ïa ka culture jong ka jaitbynriew. Ha ka juh ka por, lada ki nonghikai ruh, ban pynsngewtynnad ïa ka khanatang, ki lah ban leit ïalam kai ïa ki khynnah skul sha kane ka jaka ban peit bad ïohi da la ki jong ki khmat, ban pynshongnia da lade ïa ki khanatang ka Ri Khasi.