Kynrad bad u Nongbud
Rymphang 1882
“Te, phi dei ban pyrsad-pyntieng ïa ki riewsniew. Phi dei ban pyntieng ïa ki lym kumta kin pyn-mynsaw ïa phi. Hynrei phim dei ban puh pyn-mynsaw ïa ki, ym dei ban mymong ïa kiwei pat.”
“Ha kane ka jingpynlong jong u Blei, don bunjait bun rukom kiei kiei: Ki briew, ki mrad ki mreng, ki dieng ki siej, ki jingthung-jingtep. Napdeng ki kynja mrad don katto katne kiba bha bad kiba sniew. Ki don ki mrad kiba i-shyrkhei kum u khla. Don ki dieng kiba sei bad pynmih ki soh kiba thiang kum ka um ngap bad kiwei pat kiba long bih haduh katta katta. Kumjuh, hapdeng ki bynriew bapher, don kiba bha bad kiba sniew, kiba khuid bad ki bym khuid. Don katto katne kiba aitilut ïalade ha u Blei bad kiwei pat kiba shah teh ha ka jingim pyrthei.
“Lah ban pyn-kyrdan ïa ki briew ha ki saw-kyrdan: Kito kiba shah teh ha ka jingsngewbha jong ka pyrthei, kiba wad blei ha ka jingim laitluid, kiba la laitluid bad ki bym don jingshahteh.”
“Napdeng ki bym don jingshah teh ei ei, ngi lah ban ñiew ïa ki, ki riewkhuid ne ki riewblei kum u Narada. Ki im ha ka pyrthei na ka bynta ka bha ka miat jong kiwei, ban hikai ïa ki briew sha ka hok bad ka jingshisha ba kynja-mynsiem.”
“Kito kiba im ha ka jingshahteh, ki la ngam ha ka jingim sngewbha pyrthei bad ka jingklet noh ïa u Blei. Ym da kaba bakla ban kum pyrkhat shaphang u Blei.”
“ Kito kiba wad jinglaitluid hadien ba ki la ïoh ïa ka jinglaitluid na ka jingim bakynja-pyrthei, ki kwah ban pyn-laitluid ïalade na ka jingshahteh ha ka pyrthei. Don katto katne kiba jop bad kiwei pat kim lah.”
“Ki mynsiem ba la laitluid, kum ka jingim ki sadhu bad ki riew-wadblei ba la aitilut, kim shah teh ne shah khring ha ka jingim pyrthei, ha ka kynthei bad ka ksiar.” Ki jingmut jingpyrkhat jong ki, ki laitluid na ka jinglong-jingim pyrthei. Nalorkata, barabor ki ngam ha ka jingpuson blei ha ki slakjat syntiew Lotus jong u Blei.
“Shu ong noh, lada ïa ka pung la ker da ka jar ban tong dohkha. Don ki dohkha kiba sianti haduh katta kata ba kim ju ngat ha ka jar. Ki long kum kito kiba la laitluid jynduh. Hynrei bun na ki dohkha kiba la ngat ha ka jar. Don napdeng jong ki, kiba pyrshang ban pynlait ïalade na ka, bad ki long kum kito kiba wad ïa ka jinglaitluid. Hynrei ym baroh ki dohkha kiba ïaleh ban lait kin lait. Khyndiat eh kiba ryngkang shabar ka jar, da kaba kynthih sha jrong um. Ba kumta, ki nongtong dohkha kin pyrta, ‘Peit’ kato ka dohkha ba heh ka la lait. Hynrei bun bah na ki dohkha ba la ngat kim lah lait shuh, hynrei ba kin ïaleh pyrshah ban lait nangta. Ha kawei pat ka liang, ki ngam hapoh ktieh lem bad ka jar ha ki shyntur jong ki pat bad ki dem lyngngai hangta, ha ki jingpyrkhat. ‘Ngim dei ban tieng ei ei shuh, ngi la lait lut na ki jingma hangne.’ Hynrei, kiba pli, kim poi pyrkhat ei ei ba ki nongtong dohkha kin tan lang ïa ki hapoh ka jar. Kine ki long kum kito ki briew kiba la shah teh ha ka jingim-pyrthei.
“Ki mynsiem ba la shah teh ki la shah teh ha ka pyrthei da ka jingkhring ha ka kynthei bad ka ksiar. Ki la shah teh bad kti bad kjat. Da kaba pyrkhat ba ‘ka kynthei bad ka ksiar’ kin ai jingsuk-jingkmen bad jingïada ïa ki, kim sngewthuh ba kan ïalam ïa ki sha ka jingjot. Haba u briew u la shahteh kumta ïalade ha ka pyrthei, u la long kum ban sa ïap noh, ka tnga la jong ka ong ïa u, ‘Phi la jan leit, hynrei aïu phi la leh na bynta jong nga? ‘Shuh shuh, la katta ruh u la shu shah khring ha kiei kiei ki jong ka pyrthei, ba haba u ïohi ïa ka jingtyngshaiñ ka sharak, u ong! ‘Pyndum kato ka jingshai. Phi la thang pynheh eh ïa ka.’ Bad ma u pat ha tmier jingiap.
“Ka mynsiem ba la shah teh te ka la shah teh kam ju pyrkhat shuh ïa u Blei. Lada ki ïoh ban ïa kyrsum ha ka jingsngewbha pyrthei, kin pyngngam ïalade ha ki jinglorni jaipdeh bad ki khana jler suda, ne kin pynbunkam ha ki jingtrei bym lar kam. Lada phi kwah kylli ïa uwei na ki ïa ka daw, u jubab kumne, Oh! Ngam lah ban shu shong khop, kumta nga shu shna ka jingker. Haba ka por ka ban khia ha kti jong ki te ki sdang sa ka jingïakhalai.”
La don ka jingsngap jar hapoh kamra.
U Nongbud: “Babu, ym don jingïarap ei ei ïa uba kum uta u riew-pyrthei?”
U Kynrad: Da shisha, ka don. Na ka por sha ka por, dei ban im ka jingim ryngkat-ryngkat bad ki briew bakhuid bad na ka por sha ka por dei ban leit sha ka jaka ba kynjah ban shong puson ïa u Blei. Nangta shuh shuh, u dei ban pyrshang ban pyniapher bad duwai ha u Blei. “Ai ïa nga ka jingngeit bad ka jingshaniah.” Shisien ba u briew u la don ka jingngeit te u la ïoh pdiang lut nadong-shadong. Ym don ka ban kham khraw ban ïa ka jingngeit.
(Ha u Kedar)”Phi la dei ban iohsngew shaphang ka bor jingkhlaiñ bakhraw jong ka jingngeit. La ong ha ka khana puriskam ba u Rama uba long ma u hi u Blei – uba long uba lahduh naduh-haduh – u la dei ban tei ïa ka jingkieng lyngba ka duriaw bah sha Ceylon. Hynrei u Hanuman, uba aitilut ha ka kyrteng u Rama, u lah ban kam ïa ka duriaw na shiliang sha shiliang tang shisien kam. Ym da donkam ban shna jingkieng ei ei(baroh ki ïarkhie).
“Shisien la don uwei u briew uba la mut ban ïaid lyngba ïa ka duriaw. U Bibhishana u la thoh ïa ka kyrteng jong u Rama ha kawei ka sla-dieng, u la teh ha kawei ka tduh jong uwei u briew uba phong ïa kata ka jaiñ, bad u la ong ïa u. “Wat tieng. Don ka jingngeit bad ïaid halor ka um. Hynrei khmih shane – ha kano ma ka khyllipmat ba phi duh ïa ka jingngeit te phin ngam jyllop.” Te, uta u briew u la sdang ïaid da kaba suk halor um. Shen shen, u la don ka jingpynshoi kaba jur ban ïohi aïu lateh ha tduh ka jaiñ ba u phong. U la plied ïa ka bad u la shem tang ka sla-dieng lem bad ka kyrteng jong u Rama ba la thoh halor jong ka. Kaei kane? U la pyrkhat. “Tang ka kyrteng u Rama!” Mar shu wan ka jingartatien ha ka jingmut-jingpyrkhat u la ngam jyllop hapoh um.
“Lada u briew u don ka jingngeit ha u Blei, te watla u la leh pap katno katno ruh – kum kaba pynïap ïa ka masi, u brahmin ne ka kynthei – te da shisha un ïoh lait lyngba ka jingngeit jong u. To ai ba un kynnoh ïa ka kyrteng u Blei. ‘Oh Kynrad, ngan ym mlien shuh kum kata ka jingmlien bad um dei ban sheptieng ei ei shuh.
Haba u la kren ïa kane, u Kynrad u la rwai:
Tang lada nga lah ban khlad noh syndon da kaba ïai khot ïa kyrteng ka Mei Durga,
Te kumno Men ym lah, ko ba la kyrkhu,
Daba snoh na nga ba la pynlait im,
Haduh katno la nga long uba la jot-la pra
Nga lah ban long ba la ïoh dih tuh ïa ka kyiad, ne pynïap ïa i khyllung bym pat kha,
Ne ba la pynïap ïa ka kynthei ne ïa ka masi
Ne watla pynlong ka daw ka jingpynïap ïa u brahmin
Hynrei, watla baroh ka long kaba shisha.
Kane kam lah ban pynsngew pisa jingmut ei ei ïa nga
Naba lyngba ka bor ka kyrteng ba thiang jong Me,
Ka mynsiem ba la jot jong nga ka ïai ai mynsiem
Wat ha ka kyrdan jinglong riew bashisha (Brahman).
Da kaba kdew ha u Narendra, u Kynrad u la ong: “Phi ïohi baroh ïa une u khynnah. U pynpaw ha kane ka rukom hangne. U khynnah runar ruh u i kumba uba jemnud eh haba u don lem bad la u kpa. Hynrei u long da uwei pat u khynnah haba u tem ïa ka jingduwai lehniam kyrpad (chandri). U Narendra bad ki briew kiba kum kine ki jinglong ki dei na ka kyrdan kiba laitluid khlem pud. Kim ju shah teh ha ka jingim-pyrthei. Haba ki la kham rangbah ha ka rta ki sngewthuh ïa ka jingkyrsiew mynsiem ba na shapoh la ka dohnud bad shem beit beit ïa ka lynti sha u Blei. Ki wan long briew sha kane ka pyrthei tang ban ïoh hikai ïa kiwei pat. Kim ju pyrkhat ei ei shaphang ka pyrthei. Kim ju shahteh ne shah khring ha ‘ka kynthei bad ka ksiar.’
“Ki jaitbynriew vedas ki kren shaphang ka sim homa. Ka im hajrong eh jong ka sahit bneng bad hangta ka kha pylleng. Mar ïa kha, ka pylleng ka hap noh, hynrei naba ka hap na suiñbneng kaba jrong haduh katta katta ka shimpor bun bun sngi. Ha ka por ba hap kumta, ka puh artad bad i khun sim i hap. Haba hap kumta i khun sim i plied la ki khmat, i pynmih ki thapniang. Mar shu plied la ki khmat, i sngewthuh ba i hap bad ïai hap kumta bad ba in phret lyngkhot-lyngkhai da i hap ha khyndew. Ba kumta, shisyndon i her shalor sha ka kmie kaba don ha suiñbneng.”
“Hamar kata ka por u Narendra u la mih noh na kamra. U kedar, u Prankrishna, u M bad bun kiwei pat ki la ïa don hangta.
U Kynrad: “Phi ïohi, u Narendra u tbit haduh katta katta ha ka jingrwai, ka tem jingtem, ha ka jingpule bad ka kiei kiei baroh. Ha kawei pat ka sngi, u la don ka jingïatainia lem bad u Kedar bad u la tar lyngkhot lyngkhaï ïa ki jingwohnia-woh daw (baroh ki ïarkhie).
(Ha u M): Don kano kano ka kot phareng kaba kdew ïa ka jingwohnia-wohdaw?”
M: “Hooid, babu, ka don. La khot ïa ka, ka kot Logic.”
U Kynrad: “Ïathuh ïa nga, ka ong kumno.”
M: U la lyng-a jingmut. U la ong: “Shi bynta na ka kot ka kdew shaphang kaba ïadei salonsar sha kaba ïadei kyrpang. Kum ka nuksa: Baroh ki briew kim im sah. Ki riewstad ki dei ki briew. Namarkata, ki riewstad kim im sah. Sa shi bynta pat, ka kdew shaphang ki jingmut-jingpyrkhat kat kum ki daw ba dei ban long na kiba ïa dei kyrpang sha kaba ïa dei salonsar. Kum ka nuksa: Kane ka tyngab kaba ïong. Kato ka tyngab ka long kaba ïong. Namarkata, baroh ki tyngab ki long kiba ïong. Hynrei ka lah ban don ka jingbakla ban pynkut ha kane ka rukom, naba ynda haba wad bniah bha lah ban shem ba don ka tyngab lieh ha katto katne ki ri. Ka don sa kawei pat ka jingpynshai: Lada don u slap, la dei de ban don u lyoh. Namarkata, ïa u slap la pynlong na u lyoh. Lah ban long ruh sa kawei pat ka nuksa: Une u briew u don 32 tylli ki bniat, Utai u briew u don 32 tylli ki bniat. Baroh ki briew ngi ïohi ki don 32 tylli ki bniat. Namarkata, ki briew ki don 32 tylli ki bniat. Ka kot Logic ka kdew ïa kum kita ki bynta kiba thew ha ka jinglong salonsar na ka jinglong ba kyrpang (induction) bad ka rukom wad jingtip ba bniah na ka jinglong salonsar sha ka raikut ba kyrpang (deduction).
U Ramakrishna um ju kham ïoh sngew koit ïa kum kine ki ktien bad kyntien. Haba u shah shkor ïa ki u dum ka buit. Ba kumta ka jingïatainia kam shym la bteng slem.