ka ba bteng

Kynrad bad u Nongbud
Rymphang 1882
“ Te, phi dei ban pyrsad-pyntieng ïa ki riewsniew. Phi dei ban pyntieng ïa ki lym kumta kin pyn-mynsaw iaphi. Hynrei phim dei ban puh pyn-mynsaw ïa ki, ym dei ban puh pyn-mynsaw ïa kiwei pat.”
“ Ha kane ka jingpynlong jong u Blei, don bunjait bun rukom kiei kiei: Ki briew, ki mrad ki mreng, ki dieng ki siej, ki jingthung-jingtep. Napdeng ki kynja mrad don katto katne kiba bha bad kiba sniew. Ki don ki mrad kiba i-shyrkhei kum u khla. Don ki dieng kiba sei bad pynmih ki soh kiba thiangsni kum ka umngap bad kiwei pat kiba long bih haduh katta katta. Kumjuh, hapdeng ki bynriew bapher, don kiba bha bad kiba sniew, kiba khuid bad ki bym khuid. Don katto katne kiba aitilut ialade ha u Blei bad kiwei pat kiba shah teh ha ka jingim pyrthei.
“ Lah ban pyn-kyrdan ïa ki briew ha ki saw-kyrdan: Kito kiba shahteh ha ka jingsngewbha jong ka pyrthei, kiba wad blei ha ka jingim laitluid, kiba la laitluid bad ki bym don jingshahteh.”
“Napdeng ki bym don jingshahteh ei ei,ngi lah ban ñiew ïa ki, ki riewkhuid ne ki riewblei kum u Narada. Ki im ha ka pyrthei na ka bynta ka bha ka miat jong kiwei, ban hikai ïa ki briew sha ka hok bad ka jingshisha bakynja-mynsiem.”
“ Kito kiba im ha ka jingshahteh, ki la ngam ha ka jingim sngewbha pyrthei bad ka jingklet noh ïa u Blei. Ym da kaba bakla ban kum pyrkhat shaphang u Blei.”
“ Kito kiba wad jinglaitluid hadien ba ki la ioh ïa ka jinglaitluid na ka jingim bakynja-pyrthei, ki kwah ban pyn-laitluid ialade na ka jingshahteh ha ka pyrthei. Don katto katne kiba jop bad kiwei pat kim lah.”
“ Ki mynsiem ba la laitluid, kum ka jingim ki sadhu bad ki riew-wadblei ba la aitilut, kim shah teh ne shah khring ha ka jingim pyrthei, ha ka kynthei bad ka ksiar.” Ki jingmut jingpyrkhat jong ki, ki laitluid na ka jinglong-jingim pyrthei. Nalorkata, barabor ki ngam ha ka jingpuson blei ha ki slakjat syntiew Lotus jong u Blei.
“ Shu ong noh, lada ïa ka pung la ker da ka jar ban tong dohkha. Don ki dohkha kiba sianti haduh katta kata ba kim ju ngat ha ka jar. Ki long kum kito kiba la laitluid jynduh. Hynrei bun na ki dohkha kiba la ngat ha ka jar. Don napdeng jong ki, kiba pyrshang ban pynlait ialade na ka, bad ki long kum kito kiba wad ïa ka jinglaitluid.Hynrei ym baroh ki dohkha kiba ialeh ban lait kin lait. Khyndiat eh kiba ryngkang shabar ka jar, da kaba kynthih shajrong um. Ba kumta, ki nongtong dohkha kin pyrta,’Peit’ kato ka dohkha baheh ka la lait. Hynrei bun bah na ki dohkha ba la ngat kim lah lait shuh, hynrei ba kin ialeh pyrshah ban lait nangta. Ha kawei pat ka liang, ki ngam hapoh ktieh lem bad ka jar ha ki shyntur jong ki pat bad ki dem lyngngai hangta, ha ki jingpyrkhat. ‘ Ngim dei ban tieng ei ei shuh,ngi la lait lut na ki jingma hangne.’ Hynrei, kiba pli, kim poi pyrkhat ei ei ba ki nongtong dohkha kin tan lang ïa ki hapoh ka jar. Kine ki long kum kito ki briew kiba la shahteh ha ka jingim-pyrthei.
“Ki mynsiem ba la shahteh ki la shahteh ha ka pyrthei da ka jingkhring ha ka kynthei bad ka ksiar. Ki la shahteh bad kti bad kjat. Da kaba pyrkhat ba’ ka kynthei bad ka ksiar ‘ kin ai jingsuk-jingkmen bad jingiada ïa ki, kim sngewthuh ba kan ialam ïa ki sha ka jingjot.Haba u briew u la shahteh kumta ialade ha ka pyrthei, u la long kum ban sa iap noh, ka tnga la jong ka ong ïa u,’Phi la jan leit,hynrei aiu phi la leh na bynta jongnga?’ Shuh shuh, la katta ruh u la shu shah khring ha kiei kiei ki jong ka pyrthei, ba haba u iohi ïa ka jingtyngshaiñ ka sharak, u ong!’Pyndum kato ka jingshai. Phi la thang pynheh eh ïa ka.’ Bad ma u pat ha tmier jingthiah pang.
“ Ka mynsiem ba la shahteh te ka la shahteh kam ju pyrkhat shuh ïa u Blei. Lada ki ioh ban ïa kyrsum ha ka jingsngewbha pyrthei, kin pyngngam ialade ha ki jinglorni jaipdeh bad ki khana jler suda, ne kin pynbunkam ha ki jingtrei bym larkam. Lada phi kwah kylli ïa uwei na ki ïa ka daw, u jabab kumne, Oh! Ngam lah ban shu shong khop, kumta nga shu shna ka jingker. Haba ka por ka ban khia ha kti jong ki te ki sdang sa ka jingïakhalai.”
La don ka jingsngap jar hapoh kamra.
U Nongbud:”Babu, ym don jingiarap ei ei ïa uba kum uta u riew-pyrthei?
U Kynrad: Da shisha, ka don. Na ka por sha ka por, dei ban im ka jingim ryngkat-ryngkat bad ki briew bakhuid bad na ka por sha ka por dei ban leit sha ka jaka ba kynjah ban shong puson ïa u Blei.Nangta shuh shuh, u dei ban pyrshang ban pyniapher bad duwai ha u Blei.”Ai ianga ka jingngeit bad ka jingshaniah.” Shisien ba u briew u la don ka jingngeit te u la iohpdiang lut nadong-shadong. Ym don ka ban kham khraw ban ïa ka jingngeit.
(Ha u Kedar)”Phi la dei ban iohsngew shaphang ka bor jingkhlaiñ bakhraw jong ka jingngeit. La ong ha ka khana puriskam ba u Rama uba long ma u hi u Blei – uba long uba lahduh naduh-haduh – u la dei ban tei ïa ka jingkieng lyngba ka duriaw bah sha Ceylon. Hynrei u Hanuman, uba aitilut ha ka kyrteng u Rama, u lah ban kam ïa ka duriaw na shiliang sha shiliang tang shisien kam. Ym da donkam ban shna jingkieng ei ei(baroh ki ïarkhie).
“ Shisien la don uwei u briew uba la mut ban iaid lyngba ïa ka duriaw. U Bibhishana u la thoh ïa ka kyrteng jong u Rama ha kawei ka sla-dieng, u la teh ha kawei ka tduh jong uwei u briew uba phong ïa kata ka jaiñ, bad u la ong ïa u.”Wat tieng. Don ka jingngeit bad iaid halor ka um. Hynrei khmih shane – ha kano ma ka khyllipmat ba phi duh ïa ka jingngeit te phin ngam jyllop.” Te, uta u briew u la dang iaid da kaba suk halor um. Shen shen, u la don ka jingpynshoi kaba jur ban iohi aiu lateh ha tduh ka jaiñ ba u phong. U la plied ïa ka bad u la shem tang ka sla-dieng lem bad ka kyrteng jong u Rama ba la thoh halor jong ka. Kaei kane? U la pyrkhat.” Tang ka kyrteng u Rama!” Mar shu wan ka jingartatien ha ka jingmut-jingpyrkhat u la ngam jyllop hapoh um.
“Lada u briew u don ka jingngeit ha u Blei, te watla u la leh pap katno katno ruh – kum kaba pyniap ïa ka masi, u brahmin ne ka kynthei – te da shisha un ioh lait lyngba ka jingngeit jong u. To ai ba un kynnoh ïa ka kyrteng u Blei.’Oh Kynrad, ngan ym mlien shuh kum kata ka jingmlien bad um dei ban sheptieng ei ei shuh.
Haba u la kren ïa kane, u Kynrad u la rwai:
Tang lada nga lah ban khlad noh syndon
da kaba iai khot ïa kyrteng ka Mei Durga,
Te kumno Men ym lah, ko ba la kyrkhu,
Daba snoh na nga ba la pynlait im,
Haduh katno la nga long uba la jot-la pra
Nga lah ban long ba la ioh dih tuh ïa ka kiad, ne pyniap ïa i khyllung bym pat kha,
Ne ba la pynïap ïa ka kynthei ne ïa ka masi
Ne watla pynlong ka daw ka jingpynïap ïa u brahmin
Hynrei, watla baroh ka long kaba shisha.
Kane kam lah ban pynsngew pisa jingmut ei ei ïa nga
Naba lyngba ka bor ka kyrteng bathiang jong Me,
Ka mynsiem ba lajot jongnga ka iai ai mynsiem
Wat ha ka kyrdan jinglong riew bashisha(Brahman).
Da kaba kdew ha u Narendra, u Kynrad u la ong:”Phi iohi baroh ïa une u khynnah. U pynpaw ha kane ka rukom hangne. U khynnah runar ruh u i kumba uba jemnud eh haba u don lem bad la u kpa. Hynrei u long da uwei pat u khynnah haba u tem ïa ka jingduwai lehniam kyrpad(chandri). U Narendra bad ki briew kiba kum kine ki jinglong ki dei na ka kyrdan kiba laitluid khlem pud. Kim ju shahteh ha ka jingim-pyrthei. Haba ki la kham rangbah ha ka rta ki sngewthuh ïa ka jingkyrsiew mynsiem ba na shapoh la ka dohnud bad shem beit beit ïa ka lynti sha u Blei. Ki wan long briew sha kane ka pyrthei tang ban ioh hikai ïa kiwei pat. Kim ju pyrkhat ei ei shaphang ka pyrthei. Kim ju shahteh ne shah khring ha ‘ka kynthei bad ka ksiar.’
“Ki jaitbynriew vedas ki kren shaphang ka sim homa. Ka im hajrong eh jong ka sahit bneng bad hangta ka kha pylleng. Mar ïa kha, ka pylleng ka hap noh, hynrei naba ka hap na suiñbneng kaba jrong haduh katta katta ka shimpor bun bun sngi. Ha ka por ba hap kumta, ka puh artad bad i khun sim i hap. Haba hap kumta i khun sim i plied la ki khmat, i pynmih ki thapniang. Mar shu plied la ki khmat, i sngewthuh ba i hap bad iai hap kumta bad ba in phret lyngkhot-lyngkhai da i hap ha khyndew. Ba kumta, shisyndon i her shalor sha ka kmie kaba don ha suiñbneng.”
“Hamar kata ka por u Narendra u la mih noh na kamra. U kedar, u Prankrishna, u M bad bun kiwei pat ki la ïa don hangta.
U Kynrad: “Phi iohi, u Narendra u tbit haduh katta katta ha ka jingrwai, ka tem jingtem, ha ka jingpule bad ka kiei kiei baroh. Ha kawei pat ka sngi,u la don ka jingiatainia lem bad u Kedar bad u la tar lyngkhot lyngkhai ïa ki jingwohnia-who daw(baroh ki iarkhie).
(Ha u M): Don kano kano ka kot phareng kaba kdew ïa ka jingwohnia-wohdaw?”
M: “Hooid,babu, ka don. La khot ïa ka, ka kot Logic.”
U Kynrad: “Ïathuh ïa nga, ka ong kumno.”
M: U la lyng-a jingmut. U la ong:”Shi bynta na ka kot ka kdew shaphang kaba ïadei salonsar sha kaba ïadei kyrpang. Kum ka nuksa: Baroh ki briew kim im sah.Ki riewstad ki dei ki briew.Namarkata, ki riewstad kim im sah. Sa shibynta pat, ka kdew shaphang ki jingmut-jingpyrkhat kat kum ki daw ba dei ban long na kiba ïadei kyrpang sha kaba ïadei salonsar. Kum ka nuksa: Kane ka tyngab kaba iong. Kato ka tyngab ka long kaba iong. Namarkata, baroh ki tyngab ki long kiba iong. Hynrei ka lah ban don ka jingbakla ban pynkut ha kane ka rukom, naba ynda haba wad bniah bha lah ban shem ba don ka tyngab lieh ha katto katne ki ri. Ka don sa kawei pat ka jingpynshai: Lada don u slap, la dei de ban don u lyoh.Namarkata, ïa u slap la pynlong na u lyoh. Lah ban long ruh sa kawei pat ka nuksa: Une u briew u don 32 tylli ki bniat, Utai u briew u don 32 tylli ki bniat.Baroh ki briew ngi iohi ki don 32 tylli ki bniat. Namarkata, ki briew ki don 32 tylli ki bniat. Ka kot Logic ka kdew ïa kum kita ki bynta kiba thew ha ka jinglong salonsar na ka jinglong ba kyrpang (induction) bad ka rukom wad jingtip ba bniah na ka jinglong salonsar sha ka raikut bakyrpang(deduction).
U Ramakrishna um ju kham ïohsngew koit ïa kum kine ki ktien bad kyntien. Haba u shahshkor ïa ki u long dumbuit. Ba kumta ka jingïatainia kam shym la bteng slem.
yn dang bteng

(Ka ba bteng)
Da ki spah snem ki kynthei jong ka Mei-ri India ki dei ban shah shibun kiei kiei, kum kaba duh ïa ka jingnang jingstad, ka jingshah ban beiñ ha ka liang ka ïmlang sahlang bad kane ka la khang lad shibun ïa ïa ki ban roi ban san shaphrang bad ban pynpaw ïa kiei kiei kiba don ha ki. Ngim lah ban len ba u Sri Ramakrishna u long u ba sngewthuh bha ïa kane ka jingkhanglad. Dei na kane ka daw ba u shah shitom bad kit khia bha naka bynta ki kynthei, bad dei kane kaba la pynpyrkhat ïa ngi ba haba u mane ïa ka Kmie Bakhuid, bad ba u ai ki jingainguh thang, ym namar ba ka long ka kmie ba kynja blei hynrei lyngba jong ka u mut khamtam eh ïa ki kynthei jong ka ri India bad jong ka pyrthei hi baroh kawei. Kum u soh jong kane ngi ïohi ba shibun na ki kynthei jong ka ri India ki la kyndit bynriew, bad ngi bad ngi kyrmen ba kane ka jingkyndit jingmut kan pynlah ïa ki ban kit khlieh ïa ki kam ym kiba dei tang ha ïing ha sem hynrei ha ka jingim ba ïa dei bad ka pyrthei hi baroh kawei; bad da ka bud ïa ki dienjat jong ka Kmie Bakhuid kin lah ban long ki kmie jong ka jaidbynriew.
U Sri Ramakrishna u la pyni shibun kiei kiei ïa ka Kmie Bakhuid shaphang ka jingim ba kynja niam, bad dei da ka jingïalam lynti jong u, ka la lah ban leh ïa kiei kiei ki ba kynja mynsiem bad ban pynlut ïa ki por mynstep bad janmiet ruh ha kaba duwai. Ka ju khie thiah ha ka por lai baje mynstep bad ka leit sum sha ka wah Ganga bad nangta ka pynlut ïa ka por mynstep baroh ha kaba duwai bad teng teng ka ju klet ïa ka pyrthei. Ka la ong, ‘Ha ka por ba shai bnai nga ju phai ïa la ki khmat sha u bnai ban duwai arti arjat’, “Ah Trai, ka don ka jingthoh dak ha u bnai hynrei wat ai ban don ka jingthoh dak ha ka jingmut jong nga”. Ka la ong ruh, ‘Lada mano mano ruh kin aiti lut ha kaba duwai, kin lah ban ïohi ïa u Blei ha la ka dohnud bad ban ïohsngew ïa ka jingsawa jong u’.
Ka jingim jong ka ha baroh ki liang ka long kaba ïtynnad bad shida. Ka long kaba lehraiñ bad ba leh khia thew, bad ka im jar jar ha la i kamra rit bad bunsien ki briew kim ju da kham tip ïa ka ba don ha ïingmane. Ïa ka jingbam jong ka la buh ha kajuh ka kamra, bad ka leh ïing shetja artad hangta. Ïa ka baranda ka ba don sawdong ka kamra, la ker da ki jingker kiba jrong kiba la shna da u siej. Hangne ka shong ka sah, ka thiah ka dem, ka trei ka ktah, ka mane bad duwai. Ki kynthei ki ba riewspah jong ka Calcutta kim ju rung ha ka kamra jong ka. Ki shu khangoid bad ong, ‘Katno i long i kamra i babit na ka bynta i khynnah rit ba bha. Ka i kumba ka im ka jingim ba la shah pynryngkang par kum ïa ka Sita’.
Ka Kmie Bakhuid ka ju phikir bha ïa ka jingdonkam jong u Sri Ramakrishna ha ka liang ka met kum ba ki ju leh ki kynthei Hindu ïa la ki lok. Da lade hi ka shet bad ai jingbam ïa u kum ïa i khyllung rit. Ka shakri hok ïa la ka kiaw tymmen bad ka ïa leh katba lah ban pynhun ïa ka. Hadien pat ka lah hap ban shet na ka bynta kin nongbud ruh bad bunsien ka hap ban leh ha ka por ka ba la dier. Ka hap ban shet ruh shibun ki jingbam bad ban khylliap tympew. Ka hap shet slem ïa ka dud namar ba u Sri Ramakrishna u bang ïa kaba la ih bha. Kam ju pynsyrwa ei ïa ka por bad ka hap ban leh laiphew jait ki jait kam, kum kaba ñiad lanten, kaba ai khubor ïa ki nongbud haba u Sri Ramakrishna um don bad ka shna tyllai na u sai nalia ban wah ïa ki khiew.
U Sri Ramakrishna u burom bad sngewthuh bha ïaka. Shisien u la ong ïa ka, ‘ki briew ki im ha syndah jong phi kum ki ñiang-rusom haba dum. U la phah ïa uwei u nongbud u ba dang samla ban shim ïa ka jingbthah jong ka da kaba bthah lypa ïaka jingkhraw mynsiem da kaba ong, ‘ka Radha ka long ka bymjukut bad kaba phylla. Da ki khlur kum u Krishna bad Rama la thaw hynrei la pynjot da ka.’
(yn dang bteng)