la pynwan sha ka khasi da U L Hardinge Pde bad Ka Streamlet Dkhar, 1988
(ka ba bteng)
Ha kane ka khep, ka Kunti ka la batai ïa ki jingleh bha u stad Dhurvasa mynba ka dang samla. U Durvasa [1] kum ka jinglong hi, u long uba kylla jingmut kloi kloi hynrei ka Kunti[2] pat ka long kaba kloi ban pynsngewbha bad pynbiang ïa u man ba u wankai sha ki kmie ki kpa. Te kumta u ju kyrkhu kyrdoh, “Phin sa long ka kmie ki khun ba kynja blei,” bad u hikai ki ïingduwai siat (mantra) kiba ka lah ban duwai ha uno uno u blei u ba ka mon bad ban ïa sngewtynnad bad u, U Durvasa uba la ïohi lypa ïa kane, u la tip ba kan donkam ïa ka jingïarap lashai la shisngi. Kine ki jingai une u stad Durvasa ka la pynglyngngoh bad kumjuh pynartatien ïa ka jingtrei kam kane ka duwai siat. Kumta ban pyrshang ka la khot ïa u blei Surya[3]– u blei sngi, da kaba kynnoh kito ki ïingduwai siat. Tang mar ïadep, u ïeng knung hakhmat jong ka da ka jingriam blei bad ka burom baroh, “Phi kwah aiu?” Ka Kunti pat ka la tieng bad kam lait kren shuh. “Em em,” ka la kyrbeh, “Nga – shu lehkai. Map ïa nga ..khie leit noh. Map,” ka dem pyrkup ban pan map.
“Phim tip seh mo ba phim dei ban lehkai?” u la byrthen.
“Phim ju dei ban lehkai bad ka mantra”
Ka Kunti ka la jnang hi tiaw bad ka la tieng palat. Ha kane ka por, u blei Surya u la kdup thrait ïa ka bad ki la ïa kdup slem slem. Da kane ka jingleh, la kha u wei u khun uba phong ka riam lehthma bad ki ksah shkor baheh. La pynkyrteng ïa une u khyllung u Karna[4]. Hynrei ban lait na ki jingshah kren ïa uta u khun pongka, ka Kunti ka la buh ïa u khyllung ha ka shang bad pynper ïa ka ha wah. La ïoh ïa kane ka shang da kawei ka briew kaba kyrteng ka Radhe[5] ka tnga uwei u nongñiah kali ïapom uba shong harud kata ka wah. La ri la sumar bha ïa uta u khyllung ba ki kheiñ kum ka jingphah u blei hi. Ynda la ïohsngew ïa kane ka jingïathuhkhana u Pandu[6] u la ong, “Ki blei ki la kyrkhu ïaphi na ka bynta ban pyndep ïa ki jingthmu blei. Ka jingtim ïa nga te ka la pynlong ïa nga ba ngam lah shuh ban long kpa shi junom. Wat pynlehnohei ïa ka por. Phi dei ban duwai nyngkong eh ïa u Yama[7], u blei ka jingïap u ba dei ka hok baroh. U dei uba hok tam na kiwei pat ki jingthaw bneng. U khun u ban kha na u un sa ïalam ïa ka jaitbynrtew Kuru ha ka lynti ba dei man ka por.”
Ka Kunti ka pynkhreh ïalade ha jingthiah da kaba pyrkhat shaphang u Yama bad duwai siat ïa u da kito ki ïingduwai siat ba ka ju nang. Ynda u Yama u la wan paw, namar kane ka dei ka sien ba ar bad ka la ju mlien, ka la nang bha ban shalai. Hadien ka sa kha ïa u khun nyngkong bad ha ka por ba kha, ka sur bneng ka la pyrta, “U khyllung un sa long uba kynsai na ki briew baroh, uba khuid ha ki jingmut, ka ktien bad ka kam bad un sa ïoh ka bor bakhlaiñ bad ka jingshlur. Yn sa khot kyrteng ïa u U Yudhishitra[8] – u bym lah ban pyndem ha ka thma.”
U Pandu u la kyrpad ïa ka Kunti ban duwai biang na ka bynta u khun ba ar. U da ong, “Ka jingim u Kashtriya kan ym long kaba pura lymda u ïoh ka jingkhlaiñ ha ka bor met. To duai mynta ban ïoh u khun bakhlaiñbor maïa. “Ka Kunti ka sa duai ha u Vayu [9]u blei Lyer, Ha ka por ba u khun u mih na kpoh ka kmie, la mih ka jingkhih kum u jumai rit. ïa une u khyllung la khot kyrteng u Bhimasena[10].
Hadien kane u Pandu a la pyrkhat biang “Ngi dei ban don u khla ka wait ha ka kur jong ngi, bad une u dei ban long u bym don ba lah ban ïaleh.” U Pandu bad ka Kunti ki la len bad duwai shisnem lynter ha u Blei Indra[11], u rangbahduh ki blei uba lah ban leh shibun kiei kiei. Ha ka sngi ba ka Kunti ka la kha, ka sur na bneng ka sawa, “Une u khyllung un sa long uba khlaiñ ïa baroh, uba dap da ka jingstad bad uba tbit ba ka jingpyndonkam ïa ki tiar ïaleh kiba un sa long uba tbit bha ban pyndonkam ban pyndem ïa ki nongshun bad sa kyntiew ïa ka jait Kuru.” La pynkyrteng une u khunlung u Arjun[12].
Hadien kane, ka Kunti kam kwah shuh ban ïoh khun wat la u Pandu pat u dang kwah shuh. Ha kajuh ka por, ka Madri[13] ka tnga ba-ar u Pandu ruh ka la kwah ban ïoh khun noh, namar ka Kunti ka la don lypa 3 ngut ki khun. U Pandu u la kyrpad ïa ka Kunti ban hikai lem ïa ka Madri kito ki ïingduwai siat. Ka Madri ynda ka la nang, ka la khot duwai ïa ki blei Aswin[14], ka la kha ïa ki synrap uba la ai kyrteng Nakula[15] bad Sahadeva[16], kine ki san ngut ki shipara la khot ki Pandava[17].
Ha kajuh ka por, ka Gandhari[18] ka sa kha 100 ngut ki khun shynrang na u Dhritarashtra, uto u syiem ba matlah. U khun nyngkong eh jong ki 100 ngut ki shipara la ai kyrteng u Duryodhan[19] bad uba ar pat, u Dussasana[20], bad kumta ter ter. Kine keiñ ki sa long nongshun ki Pandava baroh shi jingim. Ha ka jingshisha ka Mabharata baroh kawei ka ïathuh tang shaphang ka jingïashut bad jingïaleh hapdeng kine ki ar kynhun kiba ym ju kut shuh lait noh tang ka jingïap.
Ka jingkut u Pandu ka wan urlong syndet. Ha kawei ka sngi katba u nang ïa leitkai bad ka Madri sha khlaw, ka snam ka sdang khluit kynsan kynsan haba u ïohi ïa ki dieng ki siej bad ki syntiew ki mrad ki mreng kiba ïa muja ïa ka jingwan ka pyrem. Katba u dang ïa shong kai hangta harud ki phlang ha ki lawbnïap, ka la wan buk ka jingkwah palatka Madri. U la kem bad thaiñ sbak bad lympat hangta ha phlang. Ka Madri ka la pynkynmaw ïa kato ka jingtim ka skei, hynrei um shah shkor. U la ïoh tnga ïa ka Madri hynrei u ïap noh tang mar ïa sdang ban trei kam. Kane ka la pynkthang palat ïa ka Madri. Haba la leit on thang ïa u Pandu, ka la aiti la kito ki synrap ha ka jingsumar ka Kunti. Ka la ïeng na ka jingthang bad noh lang bad la u tnga bad ingkhong khait hangta.
Bynta ba-ar Rung Ki Nongïaleh
Na kito ki khlaw baitynnad ba ju sah u Pandu ha ki sngi khadduh jong u, ka tnga banyngkong jong u, ka Kunti ka sa wan phai noh bad kito ki san ngut ki khun. Ka wan sah noh hapoh ka jingsumar u Dhritarashtra bad u Bhisma. Ka long kaba sngewtynnad pat ban tip ba u Dhritarashtra nalor ba u sumar bha ïa la ki jong ki 100 ngut ki khun la jong, u ri bad samar kumjuh ïa kine ki 5 ngut ha ka ba ai bam, pynnang pynstad bad ai kumjuh ki jinghikai la baroh.
Baroh kine ki khynnah ki ïalehkai ïa sngewtynnad baroh shisngi. Hynrei ka long ka jingmlien u Bhimasena ban pynshrai bad pyndom ïa ki bakha jong u. Ka por ka poi haduh ba man ka sngi kumne, u Duryodhana u la jlep thui ïa kane namar ba u ju long ma u u dieng shaiñdoh ha kine ki jingpynsalia bad jingleh shrieh u Bhimasena. Te kumta u ju woh kjat ïa u Duryodhana ne khynñiuh ki tnad dieng haba u dang kiew haduh ba un da hap. Ka la poi ka por haduh ba u Duryodhana u la sngew salia bad um sngew lah shah shuh ban ïa shong lang bad u bakha. Te da ka jingïasuh buit bad ki lok, u ju pyrshang ban pynduh pyndamki. Shisien lei lei u ai ka dawai thiah bad beh ïa u Bhima bad u sa teh bad bret sha wah. U Bhima pat u pyllait na ka dawai bad pynkylla um ïa ka bih bad u sa per hi sha sla um.
Ynda u Bhisma u la thung ïa u nonghikai ban hikai ha kaba pyndonkam ïa ki tiar thma, u Duryodhana u la ïohi da ka jingkthang ba wat uta u nonghikai u kham noh ka mon sha u Arjuna ha kaba hikai. Une u nonghikai, u kyrteng u Drona[21] uba dei u Bamon. Hynrei ym ju kham don koit u Bamon u ban long uba tbit kum u ha ki kam ïalehthma. bad ha ka jingpyndonkam ïa ki tiar . Kumno ju long u ju hikai bha la ki khynnah ban long ki nongïaleh ba tbit. U don u khun u ba kyrteng u Aswathama[22] uba u da ai kyrpang ki jinghikai. Hynrei narieh narieh ruh u Arjuna u nang peit bad tanjingmut baroh kat kaba u ïohi U Arjuna hadien, u sa long u ba tbit bad pnah tyngeh ha kaba pyndonkam ïa ka waitlam, ka gada (ka tiar ba kum ka ïatom ba don pat ka jingbat ban talaiñ bad pduh pynïap) ïa u sum ban siat khmat briew ïa kano kano ka sohpdung ba shitom. U ïaleh kumjuh ha khyndew ne halor u kulai ne ha ka kali ïapom, bad tang marwei u lah ban pynliem ïa kiba pyrshah ïa u. Nalor kine u don ka sap ban siat ïa ki jingbthei tang da ka bor maïan ka jingpyrkhat. Haba shu peit, ka long kum ka jingleh byrtong haba u pyndonkam ïa u khnam bad ryntieh.
Ban tynjuh ïa ka sap jingstad ki khynnah jong u, u Drona u buh ïa u tyngshop khlieng halor u dieng bajrong bad u ong ïa ki khynnah ban pyndkut ïa ka khlieh da ka ba shu siat un tang shu hukum. Hynrei ba u kwah ban tynjuh ïa ka khlieh jong ki u ong, “To mynta ïathuh ïa nga, kaei phi ïohi, to sdang mame Yudhisthira.’’ U Yudhisthira u la jubab, “Nga ïohi ïa phi ïa u dieng teicl ka tnad U Drona u la dom, bad kylli na kiwei pat. Ki ruh ki ai kijuh ki jubab. Ynda u la ngïah, u la kylli ïa u Arjuna, “Me pat me ïohi aiu U Arjuna u la jubab bet,
“Ka sim hangto halor”
“Katno, kaei ka bynta Jong ka?
“Oh! Tang ka khlieh.”
“Ka bynta aiu Jong ka khlieh?
“Ka shalangmat.”
“Ka bynta aiu Jong ka shalangmat? ”
“Kaba pdeng.”
“Siat kata.” la hukum u Drona.
U Arjuna u la siat ban pynhap ïa ka khlieh ka sim kumba shu khrai – sbak. U Drona u la kmen bad kdup ïa u, “Kato keiñ dei ka jingtbit siat.”
Ka lad ka plie biang ïa u Arjuna ban pyni ïa ka bor ba phylla. Ha kawei ka sngi kaib.! u Drona u nang sum ha wah, U krokodail u la kynrup ïa ki Ibong u Drona, U Arjuna hangta u la pyllait san khnam shata sha u mrad bad kito ki khnam ki siah patar da ki hajar tylli ki lyngkhot doh krokodail. Na ka bynta kane ka jingpyllait im, u Drona u la.ai ïa u kawei ka tiar ïaleh bakyrpang. Hynrei u da maham. “To kynmaw ba lada phi pyndonkam ïa kane pyrshah ïa u nongshun barit baria, u lah ban pynkylla dpei pynban ïa ka pyrthei. Phi dei ban sutnar bha. Lada phi ïakynduh ïa u nongshun bakhraw uba palat ka bor pyrthei, phi lah ban pyndonkam khlem da khuslai. Da kane ka a tiar ha phi, ya ym don mano mano ruh ha pyrthei ba lah ban ïaleh.
(yn dang bteng)
[1]Durvasa: U stad blei uba baroh ki tip na ka bynta ka jing- khoi khoi ne dom biej
[2] Kunti: Ka tnga jong u Pandu
[3] Surya: U blei sngi
[4] Karna: U khun jong ka Kunti
[5] Radhe: Ka kmie ting khun jong u Karna
[6] Pandu: U khun jong ka Ambika bad Ambalika lyngba u Vyasa
[7] Yama: u Blei jong ka jingiap bad ka hok
[8] Yudhisthira: U khun nyngkong jong ka Kunti
[9] Vayu:U blei jong u slap bad ka Iyer
[10] Bhima: U khun ba ar jong ka Kunthi
Bhimasena : Kumjuh kum u Bhima
[11] Indra: U rangbah jong ki blei
[12] Arjun: U khun balai jong ka Kunti
[13] Madri: Ka tnga jong u Pandu
[14]Aswin: Ki khun synrap, jong ki blei rit
[15] Nakula: U wei u khun synrap ba la kha na ka Madri
[16] Sahadeva: U wei na ki khun synrap jong ka Madri
[17] Pandava: Ka kyrteng jong ki san ngut shipara, ki khun shynrang u Pandu
[18] Gandhari: Ka tnga jong u Dhritarashtra
[19] Duryodhan: U khun jong u Dhritarashtra
[20] Dussasana : U khun ba-ar jong u Dhritarashtra
[21] Drona: U nonghikai Science bad Art ia ki khun shynrang bad ia ki pyrsa jong u Dhritarashtra
[22] Aswathama: U khun jong u Drona