Ha ka pyrthei hyndai katba kiei kiei ki dang pher bak-ly-bak na ka ba long mynta ka don ka thymmei pyrkhat ba ju buh nongrim kum ka aiñ tynrai. Kumta ki jingkylla ha ka imlang sahlang katkum ba їaid ka juk kim dei ban khynra їa ka pyrkhat na thymmei, lymne kim dei ban pyrkhing їa ka dustur tynrai. Ka pyrkhat na tyllong na thymmei ka dei ka ba hiar bad tip pateng bad ka ba ym lah ban їohi, ban ktah, ban їohsngew, ban mad bad ban sma. Hynrei ka riti dustur tynrai ka dei ka ba їa tyngkhuh man la ka teng ha la ka khep ka khep ka ba lah ban їohi, ban ktah, ban їohsngew, ban mad bad ban sma. Kumta u paidbah babun balang u kynmaw tang їa ka ba paw, hynrei tang katto katne ki riew pyrkhat ki ba tip sani їa ka ba ym paw. Dei ka kamram jong kita ki katto katne ki ban bah khala їa ka lawei jong ka imlang sahlang, ban ym sakma ne їaid lait na la ka thymmei. U paidbah paidlang, paidtnum paidtrap ki dei ban shahshkor ia kum kita ki riew pyrkhat ha ka imlang sahlang bad dei ban bat lakam їa u paidbhur paidkar u ba lah ban tyllep bad thombor da ki kam shongshit khlehbieit. Ha kawei ka sien nga la kylli їa uwei u rangbah niam na kawei ka raij “Ka long hi ban buh їa kine ki snap jong ka niam ha kane ka paki dulan ba la shna dewbilat?” uta u Lyngdoh u la jubab “Ngi da їapan da ka khan ka bishar na ki blei ki dken ki ryngkew ki basa shwa ban wanrah kano kano ka jingkylla” u la ban nia shuh shuh ba ka thymmei ka neh wat la ka jingkylla la pynwandur katkum ba dawa ka juk. Ha kawei pat ka liang, uwei u khliehduh jong kawei ka synjuk u la pynkhreh da ka jingthoh ban dumok tyngeh їa kiwei ki jait niam ki ba la wan tyllep hangne ha Ri Khasi ha man la ki bynta jong ka riti dustur, ka niam ka rukom. Katba їa lade u syngit la u panryndang (necktie) bad u la shu pule na ka kot ba thoh da ki dak tynrai Roman (Roman script) ba la pdiang pateng kum ki dak Khasi. Kaei ka ba nga mut ban kdew ka long ba uta u Lyngdoh u ba dang spong dang phali u їar ka pyrkhat bad u pdiang da thew їa kiei kiei da ka nongrim, katba uta u khliehduh ka synjuk u khim bad per ka pyrkhat bad u pyrkhing khlem nongrim їa la ka tynrai bad ha la ka tynneng rongphong їa kiwei. Ka ba kham phylla shuh shuh ka long ba uta u khliehduh u dei u nongsor uta u ba ki ong hana u ba lah pule dangle bad lah nang lah stad bad u ba ki ba bun ba lang ki ñiew burom bha; katba uta u Lyngdoh u dei u nongkyndong u ba shisur ka jingim u ba khlem pule kot pule sla ha ki shlem hikai ka juk mynta bad u ba tip tang la ka bynta lajong ha la ka jylli jong ka imlang sahlang. Lada kane ka jingkynthoh ka lymbiang, nga kloi ban shahshkor їa ka nia ka ba skhem ha ka nongrim.
Don katto katne ki jingshisha ba dei ban ïashai na ka basdang shwa ban ïatai shaphrang:
Ka ba nyngkong, ka saiñ dorbar Khasi ka shah ïa ki kynthei ba la rangbah ban shong dorbar. Ki riewrangbah lada dei shynrang ne kynthei ki dei ki ba la bit la biang ban shong dorbar. Ka pyrkhat Khasi ka shah tang їa ki rangbah ban shong dorbar; kam shym ong tang ki shynrang. Rangbah kam thew tang їa u shynrang. Wat Kong ruh kam thew tang їa ka kynthei; ngi don u Ñi u Kong bad їa u hynmen kynsi ruh ngi ong u Kong bad їa u ba rangbah eh na baroh la ju ong Kong Rangbah. Ïa ki para kynsi ym ju ong Kong namar kim dei ki ba nyngkong ne ki ba ha shwa ne ki ba lah kham san. Ïa ka hynmen kynthei ba nyngkong eh la ju ong Kongthei lane ka hynmen nyngkong na ki shipara kynthei. Ka shu long noh ba katkum ka aiñ jong ka mariang ha ka juk mynnor ba ki kynthei ki dei ban kiar na kino kino ki jynthaw ki ba lah ban ktah ïa ka longkynthei khamtam ha ka por ba dang punkhun bad ba dang lungkhun ban ïa da ïa kita ki mynsiem ha plakhun ha synri jong ki longkmie khamtam ki longkmie ba dang khynraw bad wat ki theisotti ruh.
Dei na kata ka daw ba la bhah ba ki shynrang kin long ki ba kit ba bah ïa ka khia ka shon shabar na la rympei namar ba ka bhah ki kynthei ka dei ha lyngwiar jong ka rympei. Kane kam mut ba ñiewpoh ïa ki kynthei ban tur sha ki raieh raidam, hynrei lada kheiñ kyllum hi ki shynrang ruh kim lah ban leh ki kam ba ju mlien ki kynthei ha rympei kumba ki kynthei kim da lah than ban thom sha bar na ka lyngwiar jong ka rympei. Hynrei ha ka juk mynta ba lah suk kiei kiei na ka jingsan irat jong ka stadtip stadnang, ki lad ïada ïa ki kynthei briew ki la kham biang shabar na rympei, kumta ki lah ban mih shaid shaid kum ki shynrang ha kino kino ki kam. Ka riti tynrai ruh ka dei ka ba khih bad san katkum ka juk bad kumta ki kynthei ki lah ban shimti ïa katto katne ki kam ba ju leh ki shynrang; hynrei kane kam dei ban long ba ki kynthei ne shynrang kin sngew markylliang ba ki kham khraw kiwei ban ïa kiwei pat. Naduh mynnor haduh mynta la thaw hi ka mariang ba ki shynrang ki long ki ba kham khlaiñ bormet ban ïa ki kynthei, bad ki kynthei ki khamlah ban ïaishah ïa ki jingshitom kham bun shah ban ïa ki shynrang; kumta ki long ryngkat hakhmat ka imlang sahlang ka longbriew manbriew wat lada la thaw kyrpang ha la ka jong ka jong ka bhah. Kyllum lang ki dei beit ki bynriew khlem da ñiewtang kynthei ne shynrang.
Haba sdang kiei kiei ki ba leh da ka ba tipbriew tipblei bad da ka akor ka burom ha ka imlang sahlang ki dei tang ki jingmlien babha. Kita ki jingmlien babha haba la myllen ki kylla long ki dustur ki ba seilung suki pa suki, nangta ki san ki mer na ka por sha ka por hapdeng ki jingkylla katkum ka juk haduh ban da kylla riti bad ki neh artat kum ki riti ki ba skhem bad khatduh khatwai ki kylla long aiñ tynrai. Kumta ka nongrim jong ki aiñ tynrai ka dei ka ba kynsai bad ïai kylla ha ka jingïaid jong ka juk. Ka Dorbar Khasi la ñiew ba ka dei ka ba kyrpang bad ka ba kyntang, hynrei ha kajuh ka por kam dei pat ka ba palat liam wat lada don ki bynta ba pher ne kyrpang ha la ka jong ka jong. Ha ka jingshisha dang dei ban tih bniah shuh shuh shwa ban pynmih paidbah, tangba ka umsaw ba wan tyllep ha ka imlang sahlang ka kyntu bad kynshoit ban dang ïasam pateng noh katto katne ha ki paradoh parasnam ban eh ka rngiew ka bishi ha ka longbriew manbriew u khun u hajar. Katba lah ei nga buh hangne ba baroh baroh phin da mut ïa ka ba bha, kren ïa ka ba shisha bad leh ïa ka ba dei .
Tang ki riewrangbah ki ba lah ban shong dorbar bad ym bit ïa ki ba anna, ym bit ïa ki kynthei khynnah. Kane ka riti ka thew kumne: RANGBAH ka mut lang ïa ki longkmie, longkñi, longkpa, samla rangbah kynthei ne shynrang ki ba lah khajoh ïa ka ryta ka ba lah bit lah biang lah kham їaw ka ryta kham ih ka pyrkhat pyrdaiñ. Kumta kino kino ki ba lah ih lah ïaw rangbah ka pyrkhat pyrdaiñ, ki long ki ba lah bit la biang ban shong dorbar. Hynrei ka jingshisha ka long ba ha ka por hyndai ka lah shu long noh ka rukom ba u kynja longkñi longkpa la ju kheiñ kum u khlieh ka ïing bad la monjur ha ka dorbar ïing ban jied ïa u ban mihkhmat sha dorbar shnong, na dorbar shnong sha dorbar kur, na dorbar kur sha dorbar raij ka ba santer shuh shuh shaduh ka dorbar hima.
Ka ba ar, u bym don tmaiñ ruh u lah ban shong dorbar. Ki ba stad ba shemphang ki ba khraw pyrkhat bad ki ba tbit ban ksan nia lada don ne ym don tmaiñ ruh ka bit ka biang ba kin shong dorbar.
Ka riti dustur tynrai ka ong ba ki ba lah speh u TMAIÑ ki lah ban shong dorbar shabar na ka lympung jong ki rangbah paka ba mihkhmat na la rympei ïing. Ha ka rukom kumba batai ha ka por mynta ki shim ba ki ba mih ñiuh tmaiñ ha rymmiang shyntur ba shalor ka thew ba bit ban shong dorbar, kane ka long ka pyrkhat thawsha. Katkum ba ïathuh ki longshwa manshwa, katei ka jingong ka thew ba ki samla briew ba la sdang speh u tmaiñ ka ba mut ki ba lah khajoh sha ka ryta ka ba kumba khatphra snem shaneng, kumta ki lah long ki ba bit ba biang ban shong dorbar. Shisien haba u samla briew u la sdang speh ki tmaiñ ka mut ba u la khajoh palat ïa ka khatphra snem, namar hyndai kam ju don ka rukom ban kheiñ ryta, kumta ka kham biang ban peitthuh ïa ka jingsan jong ka longrynñieng shimet. Ïa ki kynthei ki kheiñ ïa ki ba lah sdang poi bnai, tangba la ju kheiñ da ki ba ïa ryngkhi bad ki kynja hynmen para shynrang ki ba la khajoh sha kata ka ryta, namar ba long khlemakor ban thew da kata ka ba thaw ka mariang ïa baroh ki longkynthei. Wat la ym ju kham jia koit ka khep ha kano kano ka longïing ban ym don u khun dap shynrang ka kmie, hynrei ki khyllud ba ïaw ka pyrkhat ki seng nia naduh la rympei ba ki kñirangbah ki dei ban shahshkor. Kumta ka ktien ba la speh tmaiñ ka long ba la shu pyndonkam salonsar ïa ki ba lah khajoh ka ryta ba lah bit lah biang ban shah shong dorbar, bad ki kynja kmie ki thew la ka khun samla khyllud ka ba lah sdang poi bnai. Hynrei barabor la ju mihkhmat barabor da ki ba lah rangbah paka ki ba lah ban ïa tai ïa tyrko ha lympung. Kane ka long artat ban tyngkan ïa ki ba lah ban sei ki nia ba per ne ba sting thew ka ba lah ban mih na shabar ka lympung, namar baroh kito ki ba shong shabar ka lympung ki lah don lypa ki rangbah ba la mihkhmat hapoh ka lympung ïatai. Kumta kito ki ba lah bit ban shong dorbar shabar ka lympung jong ki rangbah ba pura ki lah ban sngap bad saiñdur ïa la ka pyrkhat haduh ban da poi la ka pali ban ïashim bynta ha lympung; ki ba lah ban tai ban ksan nia ki don ha ka lyngwiar dorbar; bad ki ba lah ban shong sngap, ban kdew bad kynthoh lada їoh jingbit na u shongknor ki don ha ka lympung dorbar.
Kumta, lada don ka longïing ka ba ym don rangbah shuh tdot da u shynrang briew, lane lada don makna u shynrang briew ba duna lane anna ka pyrkhat pyrdaiñ; ka dorbar rympei ïing ka jied ïa ka longkmie lane ka samla kynthei ba rangbah ban mihkhmat lada dawa, (pynleit jingmut bha ïa kane ka bynta); hynrei la ju ong ba ym da donkam ban da buh kyndon ban mihkhmat kum na kata ka longїing, namar ba ha ka їap ka im la ju kit da ka kur lane ryngkat lang bad u shnong u thaw. Kum ïa kata ka longïing ba ym don rangbah tdot bad lah sah khynnah, kim ju shah ïeh beiñ namar ba ki para kur para jait, ka shnong ka thaw ki kit lem ïa ka khia ka shon. Kumta ym ju kham don koit ki ba khrong wat haduh mynta mynne. Lada ka khep ka shah bad ka dawa, ka samla kynthei rangbah ne ka longkmie ki lah ban mihkhmat bad lah ban long nongïalam ha la shnong, la kur, la raij bad wat ha la hima ruh. Baroh ngi tip ïa ki khanatang shaphang ka Pahsyntiew, ka Syiem Latympang, Ka Ïang, ka Khmah bad kiwei kiwei. Ka Pahsyntiew kum ka samla rangbah ka la kylla long ka jabieng longpdeng haba ka saw ka sian ka la wan hap shop ha ka raij Sawkher Lailyngdoh.
