… ka ba bteng
KA JINGIADEI BAD KI PARA BRIEW
Ha ki lynnong ba shakhmat ngi la ïohi ba kumno ka Kmie Bakhuid ka pyni ïa la ka jingïaishah, ka jingïeid ba khlem kut bad ka jingïai map ïa la kiba ha ïng ha sem, hynrei kim ju kylli pat ïa kiei kiei ba kynja blei namarkata kim long ki nong-ïoh-pateng ïa ka spah ba kynja mynsiem. Lada ki jingpyrkhat ba kynja mynsiem ki long kiba sei soh bad ba bha dei ban ai tang ha kita kiba da thrang shisha kat kum ka dustur jong ka niam Hindu.
Da kane ka juh ka jingthmu ka Kmie Bakhuid ka la ai ïa la kiba ha ing ha sem tang ïa kiei kiei ba kynja doh ïa kaba ki kwah. Hynrei ka don kawei pat ka kynhun kaba kynthup ïa ki rangbah bad kynthei kiba wan sha ka ban wad ïa ki jingïalap ba kynja mynsiem bad ka jingïarap shaphang kaba sngewthuh ïa u Blei, kaba pynïapher ïa kaba shisha bad ka bym shisha. Ka ai khlem sangeh ïa kine ruh na ka bynta jong ki ba kin ioh long khuid bad ba kin ioh ïa kata ka jingsuk kaba rieh ha ka dohnud jong u briew hi. Ka la ong ïa uwei na ki nongbud kumne, ‘Lada ngim ïa shim bynta lem ïa ki pop bad ki jinsngewsih jong kiwei pat bad lada ngim shim ïa ki ha lade, mano pat ban leh kumta? Mano pat ban shah ïa ki jingkit jong u nongpop bad u ba jynjar?
Ka jingtrei ba kynja mynsiem ka long ka kam kaba kongsan tam ha ka jingim jong ka Kmie Bakhuid, bad ha kane ka bynta ka ïa-ryngkat bad u Sri Ramakrishna, bad ka jingïapher ka long ba ka jingtrei jong u ka long kaba lyngkot bad don tang khyndiat ki nongbud hynrei ka jingtrei jong ka ka long kaba slem haduh kumba lai-phew-ar snem (1888-1920), bad kumta ka lah ban trei ha shibun bah ki briew. U Sri Ramakrishna u long u ba la jied, hynrei ka pat kam pher na u para-briew. U Yogin-ma u la ong shaphang kane, ha ka shisien kumne, ‘Peit ïa u nongbud u Kynrad. Uwei pa uwei na ki u don ka bor mynsiem kaba khraw haduh katta katta. Hynrei kumno pat ki nongbud jongphi, Mei?’ Ka Kmie Bakhuid ka la jubab ïa kane, ‘Hato ka long kaba phylla? U da jied bniah ïa ki haduh katta katta bad ïa nga u la ai da kine, kiba wan da kum ki spah ki dkhiew’. U nonghikai jong kano ka jingstad kat kum ka riti ki Hindu. Ka dei lyngba jong u ba ki jingkyrkhu ki wan bad la burom ïa u kum u Blei hi. Hynrei baroh ki long ki jingkitkhlieh jong u lada ngi kohnguh bad burom ïa ki hukum jong u. Ka Kmie Ba-khuid ka la batai hi da lade ïa ki jingleh jong u nonghikai niam kumne harum: ‘Ki nongbud ki ïoh ka bor jong u da kaba phylla eh. Dei namarkata ba u nonghikai niam jong ki, u ba ki khot u Guru, u pdiang bad u kit ha lade ïa ka pop jong ki nongbud’. U Swami Premananda u la ong shisien ïa ka Kmie Bakhuid kumne, ‘Ngi pynshet ha ka Kmie ïa ka jingjynjar ïa kaba ngim lah kit da lade. Ka ruh ka pdiang sngewbha ha lade baroh ban kit’. Shibun bah ki briew ki ju leit jngoh ïa ka khamtam eh ha ki sngi shuti bad sngi leh tiam. Teng teng ka ju shong bun kynta kum u mot u ba la tap da ka jain bad ka pdiang ïa ki jingaisnģewbha, kum ki syntiew ki skud, ki soh ki pai, ne ki jain ki nep, kiba ki nongbud ki wan ai. Bun bah ki kynthei ki ju wan sha ka ba kan pynshai in ki jingkwah jong ki bad ki ju iohpdiang ruh shibun ki jingkyrkhu. Haba la wan beh eh ki briew, ka ju leit noh sha la shnong, sha Jayrambati ban shongthait khyndiat hynrei hangta ruh nalor kiba ha ïing ki long kiba pynshitom sat bad la lot peisa, la wan ruh ki nongbud na Calcutta bad kiwei kiwei ki jaka baroh arphewsaw kynta, sngi bad miet bad ka ju hap khreh bam ruh ïa ki.
Dei ha kane ka por ba ka la sngew ha lade ba ka long ka kmie ïa ka jaid bynriew baroh kawei. Shisien la kylli ïa ka ba ka dei ne em ka kmie jong ki mrad ruh bad ka la la jubab bniah ba ka dei ka kmie ki ksew bad ki miaw bad kumjuh ruh jong ki briew.
Shisien, haba dei ka puja jong ka blei Durga, ka la ong ïa iwei na ki nongbud jong ka ban thied jain na ka bynta jong ki khun u para. U la thied da ki jain kiba rew kiba shna ha India, hynrei kita ki kynthei ki para jong ka na kata ka ïing kim treh. Ïa ki jain nongwei la khang ban die ha kata ka por na ki katto katne ki daw synshar khadar bad kane ka jingsngew ka la ktah shibun ïa ki ‘riew ïeit ri jong ka India. Kane ka jain rew ka la pynmih ka jingïapher jingmut ha Ïing ha sem bad ka Kmie Bakhuid ka la hap ban shu shah. Ka la ong ïa u nongbud, ‘Khun jongnga, ki nong-sepngi ruh ki long ki khun jongnga. Hato nga lah ban nym kheiñ ïa ki? Thied namarkata da ki jaiñ nongwei kaba ki kwah’.
Wat la kha ïa ka ha ka ïing kaba pyrkhing bha ïa ki rukom barim ba-jah pynban ka la iehnoh ïa kita baroh. Shisien ka la shim ïa u ksai u ba teh khiew-um u ba wan rah ka shakri sar ïing wat la ka parakynsi jong ka ka la khang. Ka la ri ruh ïa uwei u nongtrei u ba long Muslim wat la ki ba ha ïing jong ka ki la shla ïa ka. Ka la ong ba u ruh u long hi u khun kum u Swami Saradananda u ba peit ïa ka suk ka sain jong ka da kaba aiti lut.
Haba la wan ki nongbud jong u Swami Vivekananda kiba na sepngi ki la wan sha India, ka la pdiang sngewbha ïa ki bad ka la sah lang bad ki. Ka la pynkhein ïa ki dustur barim ym ban pynkylla ïa ka rukom im lang sah lang hynrei kane baroh ka jia namar ka jingieit kaba mih naka dohnud jong ka kaba pynduh ïa ka jingïapher hapdeng para briew.
Kito ki nongbud kiba la duh kmie ki sngew ba ki la ioh pat da ka. Kito kiba dang don kmie pat ki sngew ba ka jingieit jong ka ka kham khraw shi katdei eh ban ïa ka jong ki kmie ba kha ruh.
Khyndiat ngut eh kiba sngewthuh ïa ka jingjylliew ka jing-long mynsiem jong ka hynrei bun kiba ïaroh ïa ka jinglong jong ka kum ka Kmie. Shisien ka la ong ïa u nongbud kumne, Khun phi ïohi bun na kito kiba wan ki long kiba poh dor suda, hynrei haba ki khot Mei ïa nga, nga klet lut ïa kita kiei kiei bad ki ioh pdiang na nga shibun kiei kiei ban ïa kaba ki kwah’.
Ha ka jingshitom ba khadduh eh jong ka, kam ju thiah wat haduh ar-baje mynsngi. Haba la kylli ïa ka balei kam iohthiah, ka la ong, ‘Kumno ngan thiah haba nga don ka jingkitkhlieh ïa kaba nga la shimti? Ki khun jongnga ruh kim kit khia ïa kita bad kumta nga la hap ban leh na ka bynta jong ki.’
Yn dang bteng…
