ka ba bteng

Kynrad bad u Nongbud
Rymphang 1882
“Te, phi dei ban pyrsad-pyntieng ïa ki riewsniew. Phi dei ban pyntieng ïa ki lym kumta kin pyn-mynsaw ïa phi. Hynrei phim dei ban puh pyn-mynsaw ïa ki, ym dei ban mymong ïa kiwei pat.”
“Ha kane ka jingpynlong jong u Blei, don bunjait bun rukom kiei kiei: Ki briew, ki mrad ki mreng, ki dieng ki siej, ki jingthung-jingtep. Napdeng ki kynja mrad don katto katne kiba bha bad kiba sniew. Ki don ki mrad kiba i-shyrkhei kum u khla. Don ki dieng kiba sei bad pynmih ki soh kiba thiang kum ka um ngap bad kiwei pat kiba long bih haduh katta katta. Kumjuh, hapdeng ki bynriew bapher, don kiba bha bad kiba sniew, kiba khuid bad ki bym khuid. Don katto katne kiba aitilut ïalade ha u Blei bad kiwei pat kiba shah teh ha ka jingim pyrthei.
“Lah ban pyn-kyrdan ïa ki briew ha ki saw-kyrdan: Kito kiba shah teh ha ka jingsngewbha jong ka pyrthei, kiba wad blei ha ka jingim laitluid, kiba la laitluid bad ki bym don jingshahteh.”
“Napdeng ki bym don jingshah teh ei ei, ngi lah ban ñiew ïa ki, ki riewkhuid ne ki riewblei kum u Narada. Ki im ha ka pyrthei na ka bynta ka bha ka miat jong kiwei, ban hikai ïa ki briew sha ka hok bad ka jingshisha ba kynja-mynsiem.”
“Kito kiba im ha ka jingshahteh, ki la ngam ha ka jingim sngewbha pyrthei bad ka jingklet noh ïa u Blei. Ym da kaba bakla ban kum pyrkhat shaphang u Blei.”
“ Kito kiba wad jinglaitluid hadien ba ki la ïoh ïa ka jinglaitluid na ka jingim bakynja-pyrthei, ki kwah ban pyn-laitluid ïalade na ka jingshahteh ha ka pyrthei. Don katto katne kiba jop bad kiwei pat kim lah.”
“Ki mynsiem ba la laitluid, kum ka jingim ki sadhu bad ki riew-wadblei ba la aitilut, kim shah teh ne shah khring ha ka jingim pyrthei, ha ka kynthei bad ka ksiar.” Ki jingmut jingpyrkhat jong ki, ki laitluid na ka jinglong-jingim pyrthei. Nalorkata, barabor ki ngam ha ka jingpuson blei ha ki slakjat syntiew Lotus jong u Blei.
“Shu ong noh, lada ïa ka pung la ker da ka jar ban tong dohkha. Don ki dohkha kiba sianti haduh katta kata ba kim ju ngat ha ka jar. Ki long kum kito kiba la laitluid jynduh. Hynrei bun na ki dohkha kiba la ngat ha ka jar. Don napdeng jong ki, kiba pyrshang ban pynlait ïalade na ka, bad ki long kum kito kiba wad ïa ka jinglaitluid. Hynrei ym baroh ki dohkha kiba ïaleh ban lait kin lait. Khyndiat eh kiba ryngkang shabar ka jar, da kaba kynthih sha jrong um. Ba kumta, ki nongtong dohkha kin pyrta, ‘Peit’ kato ka dohkha ba heh ka la lait. Hynrei bun bah na ki dohkha ba la ngat kim lah lait shuh, hynrei ba kin ïaleh pyrshah ban lait nangta. Ha kawei pat ka liang, ki ngam hapoh ktieh lem bad ka jar ha ki shyntur jong ki pat bad ki dem lyngngai hangta, ha ki jingpyrkhat. ‘Ngim dei ban tieng ei ei shuh, ngi la lait lut na ki jingma hangne.’ Hynrei, kiba pli, kim poi pyrkhat ei ei ba ki nongtong dohkha kin tan lang ïa ki hapoh ka jar. Kine ki long kum kito ki briew kiba la shah teh ha ka jingim-pyrthei.
“Ki mynsiem ba la shah teh ki la shah teh ha ka pyrthei da ka jingkhring ha ka kynthei bad ka ksiar. Ki la shah teh bad kti bad kjat. Da kaba pyrkhat ba ‘ka kynthei bad ka ksiar’ kin ai jingsuk-jingkmen bad jingïada ïa ki, kim sngewthuh ba kan ïalam ïa ki sha ka jingjot. Haba u briew u la shahteh kumta ïalade ha ka pyrthei, u la long kum ban sa ïap noh, ka tnga la jong ka ong ïa u, ‘Phi la jan leit, hynrei aïu phi la leh na bynta jong nga? ‘Shuh shuh, la katta ruh u la shu shah khring ha kiei kiei ki jong ka pyrthei, ba haba u ïohi ïa ka jingtyngshaiñ ka sharak, u ong! ‘Pyndum kato ka jingshai. Phi la thang pynheh eh ïa ka.’ Bad ma u pat ha tmier jingiap.
“Ka mynsiem ba la shah teh te ka la shah teh kam ju pyrkhat shuh ïa u Blei. Lada ki ïoh ban ïa kyrsum ha ka jingsngewbha pyrthei, kin pyngngam ïalade ha ki jinglorni jaipdeh bad ki khana jler suda, ne kin pynbunkam ha ki jingtrei bym lar kam. Lada phi kwah kylli ïa uwei na ki ïa ka daw, u jubab kumne, Oh! Ngam lah ban shu shong khop, kumta nga shu shna ka jingker. Haba ka por ka ban khia ha kti jong ki te ki sdang sa ka jingïakhalai.”
La don ka jingsngap jar hapoh kamra.
U Nongbud: “Babu, ym don jingïarap ei ei ïa uba kum uta u riew-pyrthei?”
U Kynrad: Da shisha, ka don. Na ka por sha ka por, dei ban im ka jingim ryngkat-ryngkat bad ki briew bakhuid bad na ka por sha ka por dei ban leit sha ka jaka ba kynjah ban shong puson ïa u Blei. Nangta shuh shuh, u dei ban pyrshang ban pyniapher bad duwai ha u Blei. “Ai ïa nga ka jingngeit bad ka jingshaniah.” Shisien ba u briew u la don ka jingngeit te u la ïoh pdiang lut nadong-shadong. Ym don ka ban kham khraw ban ïa ka jingngeit.

(Ha u Kedar)”Phi la dei ban iohsngew shaphang ka bor jingkhlaiñ bakhraw jong ka jingngeit. La ong ha ka khana puriskam ba u Rama uba long ma u hi u Blei – uba long uba lahduh naduh-haduh – u la dei ban tei ïa ka jingkieng lyngba ka duriaw bah sha Ceylon. Hynrei u Hanuman, uba aitilut ha ka kyrteng u Rama, u lah ban kam ïa ka duriaw na shiliang sha shiliang tang shisien kam. Ym da donkam ban shna jingkieng ei ei(baroh ki ïarkhie).
“Shisien la don uwei u briew uba la mut ban ïaid lyngba ïa ka duriaw. U Bibhishana u la thoh ïa ka kyrteng jong u Rama ha kawei ka sla-dieng, u la teh ha kawei ka tduh jong uwei u briew uba phong ïa kata ka jaiñ, bad u la ong ïa u. “Wat tieng. Don ka jingngeit bad ïaid halor ka um. Hynrei khmih shane – ha kano ma ka khyllipmat ba phi duh ïa ka jingngeit te phin ngam jyllop.” Te, uta u briew u la sdang ïaid da kaba suk halor um. Shen shen, u la don ka jingpynshoi kaba jur ban ïohi aïu lateh ha tduh ka jaiñ ba u phong. U la plied ïa ka bad u la shem tang ka sla-dieng lem bad ka kyrteng jong u Rama ba la thoh halor jong ka. Kaei kane? U la pyrkhat. “Tang ka kyrteng u Rama!” Mar shu wan ka jingartatien ha ka jingmut-jingpyrkhat u la ngam jyllop hapoh um.

“Lada u briew u don ka jingngeit ha u Blei, te watla u la leh pap katno katno ruh – kum kaba pynïap ïa ka masi, u brahmin ne ka kynthei – te da shisha un ïoh lait lyngba ka jingngeit jong u. To ai ba un kynnoh ïa ka kyrteng u Blei. ‘Oh Kynrad, ngan ym mlien shuh kum kata ka jingmlien bad um dei ban sheptieng ei ei shuh.
Haba u la kren ïa kane, u Kynrad u la rwai:
Tang lada nga lah ban khlad noh syndon da kaba ïai khot ïa kyrteng ka Mei Durga,
Te kumno Men ym lah, ko ba la kyrkhu,
Daba snoh na nga ba la pynlait im,
Haduh katno la nga long uba la jot-la pra
Nga lah ban long ba la ïoh dih tuh ïa ka kyiad, ne pynïap ïa i khyllung bym pat kha,
Ne ba la pynïap ïa ka kynthei ne ïa ka masi
Ne watla pynlong ka daw ka jingpynïap ïa u brahmin
Hynrei, watla baroh ka long kaba shisha.
Kane kam lah ban pynsngew pisa jingmut ei ei ïa nga
Naba lyngba ka bor ka kyrteng ba thiang jong Me,
Ka mynsiem ba la jot jong nga ka ïai ai mynsiem
Wat ha ka kyrdan jinglong riew bashisha (Brahman).
Da kaba kdew ha u Narendra, u Kynrad u la ong: “Phi ïohi baroh ïa une u khynnah. U pynpaw ha kane ka rukom hangne. U khynnah runar ruh u i kumba uba jemnud eh haba u don lem bad la u kpa. Hynrei u long da uwei pat u khynnah haba u tem ïa ka jingduwai lehniam kyrpad (chandri). U Narendra bad ki briew kiba kum kine ki jinglong ki dei na ka kyrdan kiba laitluid khlem pud. Kim ju shah teh ha ka jingim-pyrthei. Haba ki la kham rangbah ha ka rta ki sngewthuh ïa ka jingkyrsiew mynsiem ba na shapoh la ka dohnud bad shem beit beit ïa ka lynti sha u Blei. Ki wan long briew sha kane ka pyrthei tang ban ïoh hikai ïa kiwei pat. Kim ju pyrkhat ei ei shaphang ka pyrthei. Kim ju shahteh ne shah khring ha ‘ka kynthei bad ka ksiar.’
“Ki jaitbynriew vedas ki kren shaphang ka sim homa. Ka im hajrong eh jong ka sahit bneng bad hangta ka kha pylleng. Mar ïa kha, ka pylleng ka hap noh, hynrei naba ka hap na suiñbneng kaba jrong haduh katta katta ka shimpor bun bun sngi. Ha ka por ba hap kumta, ka puh artad bad i khun sim i hap. Haba hap kumta i khun sim i plied la ki khmat, i pynmih ki thapniang. Mar shu plied la ki khmat, i sngewthuh ba i hap bad ïai hap kumta bad ba in phret lyngkhot-lyngkhai da i hap ha khyndew. Ba kumta, shisyndon i her shalor sha ka kmie kaba don ha suiñbneng.”
“Hamar kata ka por u Narendra u la mih noh na kamra. U kedar, u Prankrishna, u M bad bun kiwei pat ki la ïa don hangta.
U Kynrad: “Phi ïohi, u Narendra u tbit haduh katta katta ha ka jingrwai, ka tem jingtem, ha ka jingpule bad ka kiei kiei baroh. Ha kawei pat ka sngi, u la don ka jingïatainia lem bad u Kedar bad u la tar lyngkhot lyngkhaï ïa ki jingwohnia-woh daw (baroh ki ïarkhie).
(Ha u M): Don kano kano ka kot phareng kaba kdew ïa ka jingwohnia-wohdaw?”
M: “Hooid, babu, ka don. La khot ïa ka, ka kot Logic.”
U Kynrad: “Ïathuh ïa nga, ka ong kumno.”
M: U la lyng-a jingmut. U la ong: “Shi bynta na ka kot ka kdew shaphang kaba ïadei salonsar sha kaba ïadei kyrpang. Kum ka nuksa: Baroh ki briew kim im sah. Ki riewstad ki dei ki briew. Namarkata, ki riewstad kim im sah. Sa shi bynta pat, ka kdew shaphang ki jingmut-jingpyrkhat kat kum ki daw ba dei ban long na kiba ïa dei kyrpang sha kaba ïa dei salonsar. Kum ka nuksa: Kane ka tyngab kaba ïong. Kato ka tyngab ka long kaba ïong. Namarkata, baroh ki tyngab ki long kiba ïong. Hynrei ka lah ban don ka jingbakla ban pynkut ha kane ka rukom, naba ynda haba wad bniah bha lah ban shem ba don ka tyngab lieh ha katto katne ki ri. Ka don sa kawei pat ka jingpynshai: Lada don u slap, la dei de ban don u lyoh. Namarkata, ïa u slap la pynlong na u lyoh. Lah ban long ruh sa kawei pat ka nuksa: Une u briew u don 32 tylli ki bniat, Utai u briew u don 32 tylli ki bniat. Baroh ki briew ngi ïohi ki don 32 tylli ki bniat. Namarkata, ki briew ki don 32 tylli ki bniat. Ka kot Logic ka kdew ïa kum kita ki bynta kiba thew ha ka jinglong salonsar na ka jinglong ba kyrpang (induction) bad ka rukom wad jingtip ba bniah na ka jinglong salonsar sha ka raikut ba kyrpang (deduction).
U Ramakrishna um ju kham ïoh sngew koit ïa kum kine ki ktien bad kyntien. Haba u shah shkor ïa ki u dum ka buit. Ba kumta ka jingïatainia kam shym la bteng slem.

(Ka ba bteng)

Ha Dakshineswar
Da ki spah snem ki kynthei jong ka Mei-ri India ki dei ban shah shibun kiei kiei, kum kaba duh ïa ka jingnang jingstad, ka jingshah ban beiñ ha ka liang ka ïmlang sahlang bad kane ka la khang lad shibun ïa ïa ki ban roi ban san shaphrang bad ban pynpaw ïa kiei kiei kiba don ha ki. Ngim lah ban len ba u Sri Ramakrishna u long u ba sngewthuh bha ïa kane ka jingkhanglad. Dei na kane ka daw ba u shah shitom bad kit khia bha naka bynta ki kynthei, bad dei kane kaba la pynpyrkhat ïa ngi ba haba u mane ïa ka Kmie Bakhuid, bad ba u ai ki jingainguh thang, ym namar ba ka long ka kmie ba kynja blei hynrei lyngba jong ka u mut khamtam eh ïa ki kynthei jong ka ri India bad jong ka pyrthei hi baroh kawei. Kum u soh jong kane ngi ïohi ba shibun na ki kynthei jong ka ri India ki la kyndit bynriew, bad ngi bad ngi kyrmen ba kane ka jingkyndit jingmut kan pynlah ïa ki ban kit khlieh ïa ki kam ym kiba dei tang ha ïing ha sem hynrei ha ka jingim ba ïa dei bad ka pyrthei hi baroh kawei; bad da ka bud ïa ki dienjat jong ka Kmie Bakhuid kin lah ban long ki kmie jong ka jaidbynriew.
U Sri Ramakrishna u la pyni shibun kiei kiei ïa ka Kmie Bakhuid shaphang ka jingim ba kynja niam, bad dei da ka jingïalam lynti jong u, ka la lah ban leh ïa kiei kiei ki ba kynja mynsiem bad ban pynlut ïa ki por mynstep bad janmiet ruh ha kaba duwai. Ka ju khie thiah ha ka por lai baje mynstep bad ka leit sum sha ka wah Ganga bad nangta ka pynlut ïa ka por mynstep baroh ha kaba duwai bad teng teng ka ju klet ïa ka pyrthei. Ka la ong, ‘Ha ka por ba shai bnai nga ju phai ïa la ki khmat sha u bnai ban duwai arti arjat’, “Ah Trai, ka don ka jingthoh dak ha u bnai hynrei wat ai ban don ka jingthoh dak ha ka jingmut jong nga”. Ka la ong ruh, ‘Lada mano mano ruh kin aiti lut ha kaba duwai, kin lah ban ïohi ïa u Blei ha la ka dohnud bad ban ïohsngew ïa ka jingsawa jong u’.
Ka jingim jong ka ha baroh ki liang ka long kaba ïtynnad bad shida. Ka long kaba lehraiñ bad ba leh khia thew, bad ka im jar jar ha la i kamra rit bad bunsien ki briew kim ju da kham tip ïa ka ba don ha ïingmane. Ïa ka jingbam jong ka la buh ha kajuh ka kamra, bad ka leh ïing shetja artad hangta. Ïa ka baranda ka ba don sawdong ka kamra, la ker da ki jingker kiba jrong kiba la shna da u siej. Hangne ka shong ka sah, ka thiah ka dem, ka trei ka ktah, ka mane bad duwai. Ki kynthei ki ba riewspah jong ka Calcutta kim ju rung ha ka kamra jong ka. Ki shu khangoid bad ong, ‘Katno i long i kamra i babit na ka bynta i khynnah rit ba bha. Ka i kumba ka im ka jingim ba la shah pynryngkang par kum ïa ka Sita’.
Ka Kmie Bakhuid ka ju phikir bha ïa ka jingdonkam jong u Sri Ramakrishna ha ka liang ka met kum ba ki ju leh ki kynthei Hindu ïa la ki lok. Da lade hi ka shet bad ai jingbam ïa u kum ïa i khyllung rit. Ka shakri hok ïa la ka kiaw tymmen bad ka ïa leh katba lah ban pynhun ïa ka. Hadien pat ka lah hap ban shet na ka bynta kin nongbud ruh bad bunsien ka hap ban leh ha ka por ka ba la dier. Ka hap ban shet ruh shibun ki jingbam bad ban khylliap tympew. Ka hap shet slem ïa ka dud namar ba u Sri Ramakrishna u bang ïa kaba la ih bha. Kam ju pynsyrwa ei ïa ka por bad ka hap ban leh laiphew jait ki jait kam, kum kaba ñiad lanten, kaba ai khubor ïa ki nongbud haba u Sri Ramakrishna um don bad ka shna tyllai na u sai nalia ban wah ïa ki khiew.
U Sri Ramakrishna u burom bad sngewthuh bha ïaka. Shisien u la ong ïa ka, ‘ki briew ki im ha syndah jong phi kum ki ñiang-rusom haba dum. U la phah ïa uwei u nongbud u ba dang samla ban shim ïa ka jingbthah jong ka da kaba bthah lypa ïaka jingkhraw mynsiem da kaba ong, ‘ka Radha ka long ka bymjukut bad kaba phylla. Da ki khlur kum u Krishna bad Rama la thaw hynrei la pynjot da ka.’
(yn dang bteng)

Voice: Lamjingshai

(Ka ba bteng)

Hadien u Sri Ramakrishna u la kem pang bad la pynkynriah noh ïa u sha Cossipore ban sumar, kane ka la long ka por ha ka ba u Narendranath u ïoh ki jinghikai bad jingtynjuh ba bun rukom na une u Nonghikai bakhraw. Ka dei ka por ha kaba ïa ka bor ding mynsiem jong u nongbud ba khynnah dei ban pynrhem bha. U Kynrad jong u ruh u la pyntrei kam bha ïakane ka por da bun ki rukom bad jingtynjuh. U la hikai ïa u Narendranath kumno ba un long u nongïalam jong ki ba bun ki synran jong u. Hakawei ka por u Narendranath u la kyrpad ia u kynrad jong u ba un kyrkhu ïa u khnang ba un ïoh ïaka jingsuk bneng da lade. Hynrei u Kynrad u la mai bad ong ha u; “Nga nang pyrkhat ba men long uba heh bad ïar kum u dieng Banyan, ban long ka jaka rieh ia ki ba bun, mynta pynban me wad jingpynim tang la ka met.” Hadien kane u Narendranath u la sngewthuh ïa ki jingmut u Kynrad jong u. U Sri Ramakrishna u la ong ha u Narendranath ba un sa ai ha u ïa u shabi ka jingkhang jong ki jingthmu jong u tad haduh ba u Narendranath un da lah ban pyndep ïa kiei kiei baroh ïa kiba la phah ïa u ban wan kha shane sha pyrthei. Katto katne sngi shuwa ba u Narendranath un pyndep ïa kita ki jingpynkhreh jong u, u Sri Ramakrishna u la ong ha u Narendranath, “Ka bor jong nga baroh ban leh ïa kiei kiei ki kam bakhraw, nga aiti lut ha me; tad ynda me la pyndep ïakita baroh men sa leit phai pat sha ka jaka na kaba me wan mih.” 

Hadien ka jingiap u Kynrad jong u ha u Naitung, haka snem 1886, ki nongsynran jong u baroh ki la ïalum lang ha iwei i ïing trep hapoh ka jingialam u Narendranath. Ha ka janmiet jong ka sngi Christmas, 1886, u Narendranath, ryngkat bad ki nongsynran jong u baroh ki la leit sha Antpur. Hangta, sawdong ka ding barhem, habar, ki la smai ban long ki Sanyasa ne ki riewwad-Blei. Shuwa ba kane ka snem kan kut u Narendranath ruh u lah mih ban leit wad-Blei. Dei hakane ka por ba la sdang ban buh ïa u mawdong jong ka Seng u Ramakrishna. 

U Narendranath, ynda u la mih noh napdeng ki nongsynran jong u ban leit ïaid riewblei, u la shim bun ki kyrteng kum u pukir wad-blei. Haba u la shang na kawei ka jaka sha kawei pat u la sngewthuh ha la ka mynsiem ba ka jingkwah jong u ym dei ban ioh jingpynim ia la ka met hynrei na ka bynta ki paitbah ba bun. U Narendranath, u la shang na kawei ka jaka sha kawei pat. U la peit ïaka Varanasi, ka shnong ba khuid tam ki Hindu. Nangta u la peit ïa ki shnong, Lucknow, Agra, Vrindaban, Hathras bad Rishikesh. Ha shnong Hathras u la ïakynduh ïa u Sarat Chandra Gupta u ba la kylla long u nongbud ba nyngkong eh jong u, (Hadien la tip ïa u kum u Swami Sadananda). Dei ha une, ba u Narendranath u la pynpaw ïaka jingthmu ba la aiti da u kynrad jong u, u Sri Ramakrishna. U Sarat Chandra Gupta u dei uwei naki nongtrei ha steshon rel ha Hathras; hynrei u la sangeh noh nakaba trei kam ban bud ïa u Nonghikai jong u. 

Ha ka 12 tarik, u kyllalyngkot, 1863, la kha ïa uwei u khyllung bad la khot kyrteng ia u, u Narendranath. Hadien ynda u la rangbah la tip ïa uta u khyllung haka pyrthei da ka kyrteng u Swami Vivekanada u kpa jong u, U Vishwanath Datta bad ka kmie jong u ka Bhuvaneswari- Devi, ki shong ha Calcutta. Ki bahaiing ha sem jong u ki long ki ba riewspah, badonburom bad ba don ka mynsiem isynei ïaki baduk-bashitom. U kpa jong u, u Vishwanath Datta, u long u Nongiasaid ba pawkhmat ha iing Kashari heh ha Calcutta. U Vishwanath, u long u briew u ban ang ban pule ïaka ktien Persian bad English. U ju bang ban pule ïa ki jingrwai ba la thoh u Hafiz. U ju sngewtynnad ruh ban pule ïa ka Bible bad ki kot niam Hindu ba la thoh ha ka ktien Sanskrit. Ka Bhanuveswari Devi, ka kmie u Vivekananda ka long ka briew kaba riewblei katta katta. Dei na kine ki jinglong ha ïing hasem kiba btin lynti ïa ka jinglong khraw u Vivekananda hadien habud.
Kumba ju long lem ki para khynnah, u long u bym lah shah ka kti ka kjat. U bang eh tang ban ïaleh kai bad leh sngewbha. Hynrei, wat la katta ruh kiei kiei kiba kynja mynsiem ki ju ring ïa ki jingmut jingpyrkhat jong u, khamtam ha ki jingpyrkhat ba jylliew ba kynja niam. Ki jingiathuhkhana, na ka Ramayana bad Mahabharata kiba la ïathuh da ka kmie jong u, ki ngam jylliew na ka jingmut jingpyrkhat jong u. Ki kam shlur, ki jingisynei ia ki ba rangli, bad ka jingshahshitom jong kito kiba wad ïa U Blei, ki shoh jingmut bha ïa u wat la u dang long tang u khynnah.
Kum u khynnah samla, u Narendranath, u long u babha briew ha ka dur ka dar, ka rynïeng rynñiot, ka sur ba sngewthiang bad u don ka jabieng ba proh. Haba u dang pule ha College, u ju sngewtynnad ban pule ia ki rukom pyrkhat ki nongsepngi. Kane ka la pynlong ïa u ba un long u ba da tohkit bniah bha ïa kiei kiei baroh; bad ban pynshongñia ïaki katkum ki daw ba paw shabar. Hapoh ka mynsiem jong u, kine kiei kiei ki ju ïai khih kynting kum ki dew jong ka duriaw. U ju ïalang bad bun ki riewsaid niam ban pynshisha ïa ka jingdon jong u Blei. Hynrei kane kam pynhun eiei ïa ka mynsiem ba thrang jong u. Kita ki jingiasaid, jingtohkit jong u kim lah ban pynshai ïa u ba “U Blei u long aiu?” Khatduh, u la kynmaw ïa ki ktien jong uwei u nonghikai jong u, u Profesor William Hastie, ba don uwei u Riewkhuid ha shnong Dakshineswar, harud nong ka sor Calcutta. Ha ka snem 1881, U bakha jong u, u Rama Chandra Datta u la pynshlur ïa u Narendranath ban leit ïakynduh ïa une u Riewkhuid, uta u dei u Sri Ramakrishna. Haba u Narendranath u la ïakynduh, u la kylli, “Kynrad, phi la ju ïohi ïa u Blei?” U Sri Ramakrishna u la jubab, “Haoid, Nga la ïohi ïa u kumjuh kumba nga iohi ïa phi mynta, hynrei tang ba kham shynna. ” Ki jingartatien jong u Narendranath mynta baroh ki la jah noh. U la pynkhreh ïalade ban long noh u nongbud jong u Sri Ramakrishna.
Haba u Narendranath u la long u nogbud nongsynran ïa u Sri Ramakrishna, u Sri Ramkrishna u la tynjuh bunsien ïaki jingmut jingpyrkhat u Narendranath. Kumjuh ruh u Narendranath u ju tynjuh ïa ka bor mynsiem u kynrad jong u. Suki-suki u Narendranath u la aiti lut met bad mynsiem ha la u Kynrad. U Sri Ramakrishna u la pynthanda jai ïa ka mynsiem ba phaloh jong u nongbud ba khynnah jong u. U la ïalam na ka jingartatien sha ka jingshisha. Nalor kine kiei kiei baroh kiba u Ramakrishna u la leh na ka bynta u Narendranath; hynrei dei ka jingieit jong u Kynrad kaba la lah ban jop ïa u Narendranath bad ma u ruh kumjuh u la siew kylliang da ka jingieit.

Yn dang bteng

Back to Autumn 2022

Ka ba bteng

HA DAKSHINESHWAR
Haba ka Sarada ka la dap khadphra snem ka rta ka la kwah ban leit jngoh ïa u lok jong ka u ba don ha Dakshineshwar. Ka la bna ba u Sri Ramakrishna u la lamwir bad kumta ka la kwah ban ïakynduh ïa u da lade hi; bad kumta ka la leit ryngkat bad u kpa jong ka bad ki para lok de da ka kjat ha u bnai Lber jong ka snem 1872.
Kumta ka la poi ka aïom ka ba Ka Sarada, lane ka Kmie Bakhuid kumba ngi khot, ka la sah ha Dakshineshwar kumba khadlaisnem bad kumta ka la san na ka jinglong khynnah sha ka jinglong rangbah bha ha ka liang ka met bad kumjuh ruh ha ka liang ka jingmut jingpyrkhat. Ka ïoh ïa ka jinglong mynsiem ka ba khraw bad ba paka bha bad dei ïa kane ba ngi kwah ban thoh ha kane ka kot. Ka bor mynsiem ka kham ïar bad kham jylliew ban ïa ka bor pyrkhat, kumba ka sngi ka pynshai ïa kiei kiei baroh pynban ka don jngai na ki bad kumta ruh ki jingpyrkhat jong ki riewkhuid ki long ki ba jylliew katta katta. Ka jingnang jingstad jong u, lah ban ïohi ha ka jingim ba man la ka sngi hynrei haka juh ka por ym lah ban shemphang ïa ki, bad dei nakane ba ïa ka jingim jong ka Kmie Bakhuid ruh ym lah ban batai.
Ka tang shu poi ha Dakshineshwar ka Kmie Bakhuid ka la shem ba wat u Sri Ramakrishna, u ba lah long u ‘riewblei ba shisha pynban u dang ïai kynmaw ïeit hi ïa ka kumba ki dang shong ha Kamarpukur ha ki saw snem mynshuwa. Ki jinglehraiñ jong ka baroh ki la duh bad ka la sdang ban leh shitom ban pynïoh ïa ki jingdonkam jong u ha ka liang ka met, bad ban ïoh pdiang pat na u ïa ka spah ba kynja mynsiem ba u la lum lyngba ki snem ba la leit baroh.
Shi por ka la shong la sah ryngkat bad u ha kajuh ka kamra bad ka la thiah ha kajuh ka jingthiah, hynrei pynban kine shijur ki ïai long sotti hi kum kiwei kiwei ki ‘riewkhuid bapawnam ki ba shong ha ki krem, lane kum ki khyllung ha ka pneh ka kmie. Ha kaba nyngkong u Sri Ramakrishna u la kylli ïa ka ‘Hato phi kwah ban ring ïa nga sha ka jinglong ba kynja pyrthei?’ Em! Ka la jubab, Nga la wan ban long tang kum ka nongïarap bad ka paralok ha ka jingim ba kynja mynsiem jong phi. ’ Bad ka la kylli biang pat sa maka ïa u, ‘Kumno phi sngew ïa nga? U la ong, ‘Ka Kmie ïa kaba la shonshap ha ka ïingmane, Ka Kmie ka ba kha ïa nga bad phi lang ha kajuh ka por. ’ U Sri Ramakrishna u sngewthuh bha ïa ka jinglong badonburom bad u la ong shaphang jong ka ‘Lada kan nym long kaba bha bad kaba khuid, mano ban tip ba nga lah ban duh ïa la ka jong ka bor ïaishah ha ka jinglong lok bad ka?’
U Sri Ramakrishna u lah ong shuh shuh ba ka jingshong kurim ka mut ka jingïatylli kawei ka mynsiem. Ha u Jylliew jong ka snem 1872 ha ka sngi mane ïa ka Blei Phalaharini Kali, u la pynlong ka jingmane ïa ka kmie ba riewblei ha la ka kamra lajong. Ka la dei ha ka por khyndai baje mynmiet. U la phah ïa ka Kmie Bakhuid ban shong haka jaka hakaba la buh ïa ka dur blei. Nangta ryngkat bad ka jingkñia u la mane ïa ka kum ka kmie jong kiei kiei baroh. Shen shen ka Kmie Bakhuid ka la ïohi ïa ki jingmaia ba kynja blei bad kane ka la pynlong ïa ka ban klet noh shisyndon ïa ka pyrthei bad ïa kiei kiei ki ba don ha ka, haba ka dohnud bad ka mynsiem jong ka ki la leit tang ha kaba pyrkhat ïa u Blei. U Sri Ramakrishna u buhti ïa la ki jong ki jingkñia jingkhriam ha ka Kmie Bakhuid bad kane ka la pynlong ïa u ban kheit ïakita ki soh ka jingsngew shitylli bad u Blei. Kane ka jingleh jong ki ka la pynlong ïa ka pyrthei ban khmih bha ïa ka jingshakri ïa u Blei dei ban aiti ym tang da ki ktien bad jingduwai hynrei ryngkat bad ki kam kiba ngi ngi leh ha la ka sngi. Kane ka dei ka lynti ka ba khraw ka ban pynsah jingkynmaw ha ka pyrthei ïa ki jingleh ba la pruid lynti da u Sri Ramakrishna bad ka Kmie Bakhuid.
Da ki spah snem ki kynthei jong ka Mei-ri India ki dei ban shah shibun kiei kiei, kum kaba duh ïa ka jingnang jingstad, ka jingshah ban beiñ ha ka liang ka ïmlang sahlang bad kane ka la khang lad shibun ïa ïa ki ban roi ban san shaphrang bad ban pynpaw ïa kiei kiei kiba don ha ki.
Ngim lah ban len ba u Sri Ramakrishna u long u ba sngewthuh bha ïa kane ka jingkhanglad. Dei na kane ka daw ba u shah shitom bad kit khia bha naka bynta ki kynthei, bad dei kane kaba la pynpyrkhat ïa ngi ba haba u mane ïa ka Kmie Bakhuid, bad ba u ai ki jingainguh thang, ym namar ba ka long ka kmie ba kynja blei hynrei lyngba jong ka u mut khamtam eh ïa ki kynthei jong ka ri India bad jong ka pyrthei hi baroh kawei. Kum u soh jong kane ngi ïohi ba shibun na ki kynthei jong ka ri India ki la kyndit bynriew, bad ngi bad ngi kyrmen ba kane ka jingkyndit jingmut kan pynlah ïa ki ban kit khlieh ïa ki kam ym kiba dei tang ha ïing ha sem hynrei ha ka jingim ba ïa dei bad ka pyrthei hi baroh kawei; bad da ka bud ïa ki dienjat jong ka Kmie Bakhuid kin lah ban long ki kmie jong ka jaidbynriew.
U Sri Ramakrishna u la pyni shibun kiei kiei ïa ka Kmie Bakhuid shaphang ka jingim ba kynja niam, bad dei da ka jingïalam lynti jong u, ka la lah ban leh ïa kiei kiei ki ba kynja mynsiem bad ban pynlut ïa ki por mynstep bad janmiet ruh ha kaba duwai. Ka ju khie thiah ha ka por lai baje mynstep bad ka leit sum sha ka wah Ganga bad nangta ka pynlut ïa ka por mynstep baroh ha kaba duwai bad teng teng ka ju klet ïa ka pyrthei. Ka la ong, ‘Ha ka por ba shai bnai nga ju phai ïa la ki khmat sha u bnai ban duwai arti arjat’, “Ah Trai, ka don ka jingthoh dak ha u bnai hynrei wat ai ban don ka jingthoh dak ha ka jingmut jong nga”. Ka la ong ruh, ‘Lada mano mano ruh kin aiti lut ha kaba duwai, kin lah ban ïohi ïa u Blei ha la ka dohnud bad ban ïohsngew ïa ka jingsawa jong u’.
Ka jingim jong ka ha baroh ki liang ka long kaba ïtynnad bad shida. Ka long kaba lehraiñ bad ba leh khia thew, bad ka im jar jar ha la i kamra rit bad bunsien ki briew kim ju da kham tip ïa ka ba don ha ïingmane. Ïa ka jingbam jong ka la buh ha kajuh ka kamra, bad ka leh ïing shetja artad hangta. Ïa ka baranda ka ba don sawdong ka kamra, la ker da ki jingker kiba jrong kiba la shna da u siej. Hangne ka shong ka sah, ka thiah ka dem, ka trei ka ktah, ka mane bad duwai. Ki kynthei ki ba riewspah jong ka Calcutta kim ju rung ha ka kamra jong ka. Ki shu khangoid bad ong, ‘Katno i long i kamra i babit na ka bynta i khynnah rit ba bha. Ka i kumba ka im ka jingim ba la shah pynryngkang par kum ïa ka Sita’.
Ka Kmie Bakhuid ka ju phikir bha ïa ka jingdonkam jong u Sri Ramakrishna ha ka liang ka met kum ba ki ju leh ki kynthei Hindu ïa la ki lok. Da lade hi ka shet bad ai jingbam ïa u kum ïa i khyllung rit. Ka shakri hok ïa la ka kiaw tymmen bad ka ïa leh katba lah ban pynhun ïa ka. Hadien pat ka lah hap ban shet na ka bynta kin nongbud ruh bad bunsien ka hap ban leh ha ka por ka ba la dier. Ka hap ban shet ruh shibun ki jingbam bad ban khylliap tympew. Ka hap shet slem ïa ka dud namar ba u Sri Ramakrishna u bang ïa kaba la ih bha. Kam ju pynsyrwa ei ïa ka por bad ka hap ban leh laiphew jait ki jait kam, kum kaba ñiad lanten, kaba ai khubor ïa ki nongbud haba u Sri Ramakrishna um don bad ka shna tyllai na u sai nalia ban wah ïa ki khiew.

Yn dang bteng

Back to Autumn 2022

Ka ba bteng

Kynrad bad u Nongbud
Rymphang 1882
U la kren ïa kine ki ktien khamtam shaphang u khynnah samla ba 19 snem ba la tip kyrteng kum u Narendranath 4. Uba hadien la tip ha ka pyrthei baroh kum u Swami Vivekananda, uba la pule college bad uba la nang la sngewthuh bha ïa ki jinghikai ka niam Brahmo Samaj. Ki khmat jong u ki long kiba phyrnai, ki ktien jong u ki long kiba dap mynsiem bad u don ka dur kaba i-shongkun ha ka jingthrang kum u nongwad ïa ka jingieid jong u Blei.
M: u la tharai ba ka jingïatainia ka la long shaphang ka jinglong riewpyrthei, kiba ñiewpoh ïa kito kiba sliang ïa kiei kiei kiba kynja mynsiem. U Kynrad u la ïathuh khana shaphang bun bah ki jaitbynriew ba kum kita ha pyrthei, bad shaphang kumno ban pynsngewthuh ïa ki.
Kynrad (ha u Narendra): “Kumno phi sngew shaphang jong ka? Ki riew pyrthei ki kren laiphew jait shaphang ki briew kiba im ka jingim ba kynja mynsiem. Hynrei khmih shane! Haba u hati u ïaid shilynter ka surok, ki ksew ne ki mrad barit ki wiar bad kyrkait ha la ki sur nadien jong u, hynrei u hati um patiaw ei ei ïa ki. Lada ki briew ki kren sniew ïa phi, kumno phin ong ïa ki?”
Narendra: “Ngan shu mutdur ba ki ksew ki wiar ïa nga. ”
Kynrad (phuh samrkhie): “Oh, em! Phim dei ban pyrkhat jngai katta katta, ko khun jong nga (ki ïarkhie). U Blei u don ha ki jingthaw baroh. Hynrei phi lah ban ïa lok tang bad ki briew kiba bha, phi dei ban kiar na ki ‘riew bymman. U Blei u don ruh ha u khla, hynrei phim lah ban kdup ïa u khla (kren ia rkhie). Phi lah ban kylli, Balei phi phet ïap na u Khla, uba long ruh u jingpynpaw jong u Blei? Ka jubab ka long, “Kito kiba kyntu ïa phi to phet krad ki dei ki juh ki jingthaw ne jingpynpaw jong u Blei – te balei phin shahshkor ïa ki?”
“To ngan ïathuh ïa phi kawei ka khana. Ha kawei ka khlaw la shong uwei u riewkhuid uba la don bun bah ki nongbud. Ha kawei ka sngi u la hikai ïa ki ban shem ïa u Blei ha ki jingthaw baroh bad da kaba sngewthuh ïa kane, ban nguh ngon ïa ki baroh. U wei u nongbud u la leit ha kawei ka khlaw ban lum diengïap na ka bynta ka jinglehniam da ka ding bakyntang. Kyndit u la ïohsngew ïa ka jinglynniar. Phet kloi sharud! U hati lamwir u la wan. Baroh lait noh uta u nongbud jong uta u riewkhuid ki la mareh pynstet. U la pyni daw ba u hati ruh u long u Blei ha la ka jong ka dur. Te, balei ban phet krad na u? U la ïeng hajuh khlem khih, u la dem ha khmat jong uta u mrad bad u la sdang ban rwai ïaroh ïa u. U mahut u la pyrta: “Phet sharud! Phet sharud! Hynrei u nongbud um shym la khih. Uta u mrad u la patrong ïa u da u luta, u bret ïa u sharud bad u la ïaid la ka jong ka lynti. Ba la shah pynmynsaw bad pynmong ha u hati, u nongbud u la thiah ha madan khlem tipbriew shuh. Tang shu ïohsngew ïa kaei kaba la jia, u nonghikai jong u bad ki para-nongbud jong u ki la wan mareh sha u bad rah ïa u sha ïingtrep bashong uta u riewkhuid. Da ka jingïarap jong ki dawai shen u la tip-briew pat. La don ba kylli ïa u. Haba phi la tip ba u hati u la wan – te balei phim phet noh na kata ka jaka? ‘Hynrei, u la ong, ’ u nonghikai jongngi u la ïathuh ïa ngi ba u Blei da lade hi u lah ban kylla ïalade ha kino kino ki dur kumba long ki briew. Namarkata, da kaba pyrkhat ba u Blei ha ka dur u hati u la wan shata. Ngam shym la phet satia. Ha kaba kum kane, u nonghikai u la ong; “Hooid, ko khun jong nga, ka long kaba shisha ba u Blei-hati u la wan, hynrei u Blei-mahut u la mai tyngeh ïa phi ban ïeng hangta. Baroh ki long ki jingthaw ne jingpynlong jong u Blei, te balei phim shym la shaniah ïa ki ktien jong u mahut? Phi la dei ban sngapthuh ïa ki ktien jong u Blei-mahut (ïarkhie).
La ong ruh ha ki jingthoh bakyntang ba ka um ka long ka dur jong u Blei. Hynrei khyndiat eh ka um ka biang ban pyndonkam ha kaba leh jingduwai, don ka um na ka bynta ban bta khmat, don tang ban pyndonkam haba sait ba khlieng ne ban sait ki jaiñ ba jakhlia. Kane ka jait um ba khatduh ym lah ban pyndonkam haba dih ne na bynta ki kam bakyntang. Ha kajuh ka rukom, khlem artatien u Blei u don ha ki mynsiem baroh – kiba khuid bad ki bym khuid, kiba hok bad ki bym hok, ki bym khuid, kiba dakaid bad kiba tngit. Um dei ban ïajuh ïajan bad ki. Katto katne na ki, u lah ban ïa kylliang ktien, hynrei bad kiwei pat um dei ban pynïajan. U dei ban kiar na kum kita ki jait briew.
U Nongbud: “Babu; Lada u riew-dakaid u don jingmut ban leh sniew, ne u leh shisha kumta, te ngi dei ban shu sngap pat de?’
U Kynrad: “U briew uba im ha ka imlang-sahlang u dei ban pyni ïa ka bor jingsngew-pyrshah ban ïada ïalade na ki riew bymman. Hynrei um dei pat ban pynmong-pynmynsaw ïano ïano ne khmih lynti ba un don jingthmu basniew ba u mut ban leh ïa u.
“Shahshkor ïa kane ka jingïathuh khana. Don katto katne na ki khynnah ap masi kiba ju ialam pynbam phlang la ki masi ha kawei ka jaka ba shong uwei u bseiñ ba don ka bih basniew tam. Man la u khynnah u la phikir bha ïalade namar ba ki tieng ïa u. Ha kawei ka sngi uwei u riew wad blei katba u dang ïaid hangta ha madan phlang. Ki khynnah ki la mareh sha u bad ki la ong, ‘Babu badonburom, sngewbha wat leit sha kato ka lynti. U bseiñ ba khlaiñ bih tam u shong hangto. To, kan lei, ko ki khun baieid jong nga? La phai ktien uta u riewwad blei (brahmachari). Ngam ju tieng ïa u bseiñ. Nga nang katto katne ki ‘tien jadu. Da kaba ong kumta, u la ïaid la ka lynti ha kata ka madan phlang. Hynrei kita ki khynnah ap masi, ba ki tieng eh, kim shym la bud lang ïa u. Hamar kata, ka por u bseiñ u la wan mareh shaphang jong u da kaba pynieng la u ryndang. Mar iawan hajan, u la khlei ki ‘tien jadu bad u bseiñ u la dem ha ki kjat jong u kum u wieh. U riew wadblei(brahmachari) u la ong, khmih shane, balei ba phi mlien ban lehsniew ïa kiwei? Ale hangne, ngan ai iaphi ki ‘tien kyntang. Da kaba iai kynnoh ïa kita phin nang ban ieid ïa u Blei. Da kaba leh kumta, phin sngewthuh ïa U bad kumta phin lait na ka jingbitar. ” Da kaba ong kumta, u la hikai ïa u bseiñ ïa ki ‘tien bakyntang bad u la kyrkhu ïa u ha ka jingim bakynja mynsiem. U bseiñ u la dem-nguh ha khmat u nonghikai bad u la ong. ‘Ko nonghikai badonburom, kumno ngan pyrshang ïa ki lynti bakynja mynsiem, ‘Ïai ong ïa ki kyntien bakyntang, la ong u nonghikai, ‘bad wat pynmong-pynmynsaw ïano ïano. Ha shuwa ba un leit noh u riew wadblei (brahmachari) u la ong. “Ngan sa wan ïa kynduh biang ïa phi. ”
“Hadien katto katne sngi, ki khynnah ap masi ki la ïohi ba u bseiñ um puh shuh. Ki la ïa kawang maw ïa u. Um pyn-i jingdom ei ei, u leh ïalade kumba u dei u wieh pynban. Ha kawei ka sngi uwei na ki khynnah u la leit hajan uta u bseiñ, u la bat ïa u na u tdong, bad u la pynking ïa u sawdong sawdong, lympat bunsien ha madan bad u la bret ïa u. U bseiñ u la prie snam bad u la ïapler. U la eh tnen. Um lah khih shuh. Ba kumta ki la pyrkhat ba u la ïap. Ki khynnah ki la leit noh la ka jong ka lynti.
“Slem slem ynda la miet u bseiñ u la khie im na kaba ïapler. Suki suki bad da ka jingshitom kaba jur u la lah ban par ïalade haduh ban da poi hapoh la ka thliew, ki shyieng jong u ki la kheiñ bad ba um lah khih ne par bha shuh. Bun bun sngi ka la ïaid. U bseiñ u la ring raikhoh bad sah sa tang ka snep. Hateng-hateng por mynmiet u mih shabar ban wad jingbam. Namar ba u tieng ïa ki khynnah ap masi, um ju mih shuh na la thliew ha ka por mynsngi. Naduh ba u la ïohpdiang ïa ki kyntien bakyntang na la u nonghikai, u la sangeh na kaba pynmynsaw ïa kiwei pat. Ban pynim ïalade u la bam da ki jaboh-jabaiñ, ki sla-dieng, da ki soh ba hap nalor dieng.
“ Hadien kumba shisnem ei ei, uta u riew wadblei (brahmachari) u la wan ïaid biang na kata kajuh ka lynti bad u la kylli shaphang u bseiñ. Ki khynnah ap masi ki la ïathuh ïa u ba u la ïap. Hynrei um shym la ngeit ïa ki. U latip ba u bseiñ un ym pat ïap khlem ïoh kheit ïa u soh jong ki kyntien bakyntang kiba u la kyrkhu ïa u. U la lap ïa ka lynti kaba ïalam sha ka jaka ba u shong bad da kaba wad shitom shane shatai, pyrta ïa ka kyrteng jong u ba u la jer ïa u. Da kaba ïohsngew ïa ka sur ktien u nonghikai lajong, u la mih shabar na la ka thliew bad u la nguh-dem ha khmat jong u da ka jingsngew burom. “ Kumno phi long? La kylli u riew wadblei (brahmachari). Nga khlaiñ babu, la jubab u bseiñ. Hynrei u nonghikai u la kylli, ‘balei phi ring raikhoh katne katne? ‘U bseiñ u la jubab, “Babu badonburom, phi la hukum ïa nga ban ym pyn-mynsaw ïano ïano ruh. Kumta, nga la im tang da ki sla-dieng bad ki soh. Lehse ka la pynlong ïa nga ban kham raikhoh. ”
“U bseiñ u la imsngi ha ka jingim bakhuid, um lah shuh kumno ban dom ïano ïano ruh. U lah klet lut nadong shadong ba ki khynnah ap masi ki la jan pynïap ïa u.
“U riew-wadblei (brahmachari) u la ong, ‘kam lah ban long ba tang na ka daw ka bam ba phin raikhoh haduh katne. Dei ban don da kawei pat ka daw ruh. Pynleit jingmut khyndiat, ‘Nangta, u bseiñ u la kynmaw ba ki khynnah ki la pyn-sahngoh ïa u ha khyndew, u la ong. Hooid, babu ba donburom, mynta nga la kynmaw. Ki khynnah ha kawei ka sngi ki la lympat tyngeh ïa nga ha khyndew. Ki dang bieit ki bapli. Kim shym la poi pyrkhat ba haduh katno nga la kylla ka jingmut-jingpyrkhat. Kumno ki lah ban tip ba ngan ym puh ne pynmynsaw ïano ïano? U riew-wadblei (brahmachari) u la shla. Khlemraiñ ïaphi. Phi la bieit haduh katta katta? Phim tip kumno ban ïada ïalade? Nga la ong ïa phi ba phim dei ban puh, hynrei nga khlem khang ne mana ïa phi ban pyrsad-pyntieng. Balei ba phim pyntieng ïa ki da kaba pyrsad?.
“Te, phi dei ban pyrsad-pyntieng ïa ki riewsniew. Phi dei ban pyntieng ïa ki lym kumta kin pyn-mynsaw ïa phi. Hynrei phim dei ban puh pyn-mynsaw ïa ki, ym dei ban puh pyn-mynsaw ïa kiwei pat. ”

yn dang bteng

Back to Autumn 2022

la pynkylla da I Bah P S Lyngdoh

Ka ba bteng

U Kynrad bad u Nongbud
Rymphang 1882
Haba ki la leit phai pat haka kamra u Ramakrishna baroh arngut kila iathuh khana. U Sidhu ula iathuh ha u M ba iaka kper iingmane la shem daka Rani Rasmani. U la ong ba ïa u blei la mane hangta man ka sngi kum ka Kali, Krishna bad Shiva, bad hapoh kut kata ka khyrdop bun ki Sadhu bad ki nongkhrong bala ai bam. Haba kila poi pat hakhmat jingkhang u Ramakrishna, ki shem ba kala khyrdep bad ba ka Brinda ka nongsumar iing ka dang ieng habar. U M uba la ju mlien haki rukom im ki phareng un ym rung hapoh khlem da ioh jingbit, ula kylli iaka, “La u riewkhuid u dong ha iing?”
Ka Brinda kala jubab, “Hooid, u don hapoh kamra”.
U M: “Katno por u don hangne?”
Ka Brinda: “Ula don la kham slem bha”
U M: “U ju pynpule bun ki kot?”
Ka Brinda: “Ki kot; O! Em, em. Ki don lut ha u thylliej jong u.”
U M uba dang shu pyndep ki jingpule ha kolej. Kala pyn-lyngngoh ïa u ban iohsngew ba u Ramakrishna um ju pule kot.

U M: “Lehse kala dei ka por duwai lehniam janmiet. Ngi lah ban rung shapoh? Phin pynong lem ïa u ba ngi da thrang/sliang ban iohi ïa u?”
Brinda: “Rung rung, khun, rung shapoh bad shongkhop.”
Haba ki la rung hapoh kamra, kila shem ba u Ramakrishna u don marwei ba u da shong haka shuki dieng. Dang shu dep thang ïa ki jingthang pyniwbih bad la khang lut ki jingkhang. Mar ïa rung hapoh kamra u M da ki kti ba khylliap u la nguh ïa u kynrad. Te, haka jingpynidak u kynrad, ma u bad u Sidhu kila shong ha madan. U Ramakrishna ula kylli ïa ki.“Hangno phi shong, hangno phi sah? Phi trei phi ktah aiu? Balei phi ïa wan sha Baranangore?” U M ula jubab iaki jingkylli, hynrei u la iohi teng teng ba u kynrad ym i kren tip briew kumno re. Hadien ula sngewthuh ba ïa kane ka rukom jinglong la khot ka jingpyrkhat blei(bhava), ka jingieid buaid blei. Ka long kum ka jingpynleit jingmut ba peit shlip u nongkhwai uba la shong sah bad peit shlip hala u ryngwiang, baka dohkha ka wan bad nguid ïa u khwai, bad ba u ksai u sdang pyrkhing bad u nongkhwai ula pynleit jingmut shlip, u bat bha ïa u ryngwiang bad u peit sani bha kumno u ksai u iaid jai bad u da thrang ba ym kwah kren iano iano ruh. Kum kata ka ju long ka ju jia ha u Ramakrishna man ka teng hadien ka por prem miet. Teng teng ym ju tip briew ei ei ïa kane ka pyrthei sawdong.
U M: “Lehse, phi kwah ban duwai lehniam prem miet. Tangba ka lap kumta, ngan mih noh shuwa.”
U Ramakrishna: (u dang don sah haka jinglap buaid blei) “Em, ka duwai lehniam por prem miet? Em’ kam dei thik kumta!
Hadien ka jingjubab ktien ba shipor, u M ula nguh ïa u kynrad bad ula mih noh. Sa wan biang “ong u Ramakrishna.”
Ha lynti haba u la wan phai sha iing, u M ula lyngngoh: “Uei une u briew ba jar jar jinglong, uba la khring ïa nga sha ïa u? Ka lah ban long ba u briew u bym don jingnang jingstad ym long uba khraw? Haduh katno ka long kaba phylla! Nga dei eh ban ïa kynduh pat ïa u. U la ong dalade hi, ‘Sa wanbiang,’ “Ngan da leit khnang lashai ne la shisngi.”

Yn dang bteng

Back to Autumn 2020

15 tarik, Nailur, 1893
Ngan iathuh ïa iwei jingiathuh khana lyngkot. Phi la ioh sngew ïa u nongkren ba dang lah kren myntan bad u ong, “To ngin ïa sangeh noh kaba ïa bein iwei ïa iwei pat,” bad u sngewsih shibun ba don barabor ka jingiapher. .
Nga tharai nga dei ban iathuh pat ïa phi sa kawei ka khana ka ban pyni nuksa balei ka don haduh katne ka jingiapher. Kawei ka jakoid ka shong ha kawei ka pung. Ka shong hangta la slem bah. La pynsan pynrangbah, hynrei ka long tang ka jakoid barit, bapli, ym lah ban ong ba ka long kaba don ne-em ka jinganna, ka bam ka dih baroh ka ioh nangta. Ha kane ka rukom ka bha met bad sngaid bha. Ha kawei ka sngi ka jakoid bashong ha duriaw ka la wan poi hangta hapoh pung. “Phi dei iba nangno ?” “Nga dei kaba na sha duriaw.” “Ka duriaw! Katno ka heh? Ka heh kat kane ka pung jong nga? Ka da ryngkang na shiliang sha shiliang jong ka pung. “Ko lok,” la ong ka jakoid duriaw, “kumno yn ïa nujor ïa ka duriaw, bad ine i pung barit jong phi.” .
Hangta ka jakoid ka sa ryngkang sa shisien bad ka la kylli, “ka duriaw jong phi ka heh katne?”
“Phi kren lamwir aiu, ban ïa nujor ïa ka duriaw bad i pung jong phi’.
“Lada kumta,” la ong uta u jakoid bashong ha pung, “ym don kano kano ka ban kham heh ban ïa ka pung jong nga, ym don ka ban kham heh ïa kane. Une u dei u shukor, kumta beh ïa u shi syndon.”
Kata ‘ka long ka jingeh baroh shi katta. Nga long u Hindu. Nga shong ha la i jong i pung barit’; nga pyrkhat ba ka pyrthei baroh ka long ha i pung barit jongnga. U Kristan u shong ha la i pung bad u pyrkhat ba ka pyrthei ka long ha i pung barit jong u. U Musulman u shong ha la i pung barit jong u, u pyrkhat ba kata ka long ka pyrthei baheh-baiar. Nga ai nguh ïa phi ki nong Amerika na ka bynta ka jingpyrshang bakhraw jong phi ban pynduh noh ïa ine i jingker ïa i pyrthei barit jong ngi, nga kyrmen ba ha ki por ban dang wan u Trai Kynrad un iarap iaphi ban pyndep ïa kane ka jingthmu jong phi.

Back to Autumn 2020

Sayings of Holy Mother Sarada Devi

Ki jingangnud ki dang iai sah katba u briew u dang pyrkhat shaphang ïa lade. Hynrei kita kiei kiei kim lah ban pynsniew iaphi. U Kynrad da lade hi un iada iaphi. Lada um iada ïa kita kiba la phet bad aiti lut ïa lade ha u kiba da kwah ka Jingim hok, kan long ka pop kaba khraw ïa u.
• U wei pa u wei u dei ban aiti ïa lade ha u. Aiba un leh katba u mon lada u pynbha ne pynsniew ruh. Hynrei phi dei ban leh tang ïa kaba bha kat kum ka bor ba la ai iaphi. U wei pa u wei u dei ban shim bynta ha kita kiei kiei kiba bha.
• U tnga, ka tnga lane mano mano ruh ki long ki juh bad ym don jingiapher ei ei. Lymda phi sngew kumta, phin ym lait na kane ka pyrthei. Ka jingsngew na ka jingbit ïa lade baroh dei ban pynduh. Khun kaei kane ka met? Ka long tang u dpei u ba khia tang lai pound (hadien ba iap). Hato balei ngin niew kor ïa ka? Ka long tang lai pound u dpei wat la ka long kaba heh katno katno ruh. La katta ruh pynban ki briew ki pyrkhat tang shaphang jong ka.
• Ka jingmut ba skhem kam pher na u hati, uba runar. Ka her ha ki saw lyer. Namarkata u wei pa u wei u dei ban trei khlem khein ïa lade khnang ban sngewthuh shaphang U Blei.
• Kin iohi ïa ka kam ba la jied na ka bynta jong ki lada ki pytkhat shaphang u Kynrad. Da shisha kin iohi bad kin ioh tip wat la ka long ha ka khyllipmat jong ka jingiap ruh.
•Ka jinglong ba kynja mynsiem kaba janai ka mut da kaba ngi aiti lut ïa lade ‘ha u bad ngi pyrkhat tang shaphang ki kam babha jong u. Iai kyrpad ïa ka kyrteng jong u. Phin jop da kaba iai kyrpad wat ïa phi sngew ba un jngai na phi ruh, lada phi rynsied ha um lane shah khynniad hangta da shisha ki jain jong phi kin jhieh. Kam dei kumta? Duwai ha la ka sngi, haduh ba ka jingmut jongphi kan da shai. Ka jingiai duwai kan pynsngewthuh ïa phi. Barobor ïa leh ban pyniapher ïa ka jingshisha bad ka bym shisha. Haba phi sngewwit jingmut shaphang kano kano, puson shaphang jong ka, bad da shaniah ha u Blei. U briew u dang iai khwai. Ka kynhun ki briew ka dang iaid bad ka put ka tem ha surok. Hynrei ka khmat u nongkhwai ka peit bniah thik tang ïa u ryngwiang.

Yn dang bteng

Back to Autumn 2020

KA JUBAB ÏA KI JINGPDIANG BUROM
Ki Hynmen bad ki Para ka ri Amerika,
Ka pyndap ïa ka mynsiem jongnga da ka jingkmen ka bym lah ban batai ban ieng hangne ban kren ai khublei ïa ka jingpdiang burom basbun jong phi ïa ngi. Nga ai khublei ïa phi na ka liang jong ka Seng ki riewniam barim tam ha ka pyrthei; nga ai khublei ïa phi ha ka kyrteng ka kmie ka niam, nga ai khublei ha ka kyrteng ki phew million ki Hindu na baroh ki jaid ki kynja.
Ki jingai khublei jongnga ruh ka long ïa ki to ki nongkren ha kane ka rynsan ki ba la kren shaphang ki nongmihkhmat na sha ki ri mihngi ki ba la ïathuh ba ki briew na sha ki to ki ri ki ba jngai ki long ki ba la pynphriang ïa ka mynsiem ïai-shah sha ki ri bapher-bapher. Nga sngewsarong ba nga dei na ka niam ka ba hikai ïa ka pyrthei ïa ka jingiaishah bad jingpdiang salonsar ïa baroh. Ngi ngeit ym tang ha ka jingpdiang salonsar, hynrei ngi ngeit ruh ba baroh ki niam ki long ki ba shisha. Nga sngewsarong ba nga dei na ka niam ka ba ai jaka rieh ïa ki ba la shah lehbein bad ba ïaid wir na la ki niam bad ki ri bapher bapher. Nga sngew sarong ban ïathuh ïa phi ba ngi kdup ha ka shadem jong ngi ïa ki saphrong bakynsai tam jong ki Israel ki ba la wan phet shnong ha ka shathie jong ka India, ha ka por ba ïa ka Temple jong ki la pynjot thiaw da ka hima Rome. Nga sngew sarong ba nga dei na ka niam ka ba la ai jaka rieh bad kaba dang kdup haduh mynta ïa ka tnat jong ka jaidbynriew Zorastrian. Ngan pule khyndiat ïa ki lain na ka jingrwai ba nga ju bang ban rwai naduh ba nga dang khynnah bad ka ba ju ïai rwai da ki million kibriew man ka sngi “Kumba ki wah bapher-bapher ki mih na la ki tlong bad ka um jongki ka ïa khleh lang ha ka duriaw, kumta ruh, A Trai kynrad ki lynti bapher bapher ba ki briew ki bud lyngba ki jingngeit ki jong ki, wat la ki bun, ki kyllain ne beit, baroh ki poi sha Me”.
Kane ka jingialang ba mynta ka long kawei na ka jingialang bakhraw ba la lum, ka long da lade hi ka jingpynshai bad jingpynpaw sha ka pyrthei ïa ka ta ka jinghikai bakhraw jong ka Gita; “Uno-uno u ba wan sha Nga lyngba kino-kino ki dur, nga pdiang ïa u; baroh ki briew ki ïai ïaleh lyngba ki lynti ki jong ki ki ba khatduh ki ïalam sha Nga.” Ki Seng ïa pait niam ba khim mynsiem, ka jingngeit skhem tang ha la ka niam, khamtam ka Seng niam ba sngewhok tang la ka jong ki la synshar ïa kane ka pyrthei. Ki la pynshlei ïa kane ka pyrthei da ki jingkulmar ba ishyrkhei bad pynlyngkien ïa ka da ka snam briew, ki la pynduh ïa ka jinglong riewshai bad pynpoi ïa ki ri sha ka jingduh jingkyrmen. Ban nym dei na kine ki ksuid kynsha, ka pyrthei kan jin da la ïaid shaphrang ban ïa ka ba ka long mynta. Hynrei ka por ka la poi, nga kyrmen ba ka baje ka la tied mynhynne mynstep da ka burom ïa kane ka jingialang, ka lah ruh ban long ka baje ïap ïa kine ki Seng khwan lade, ïa ki jingpynshitom bein da ka wait ne u khulom bad ïa baroh ki jingsngew sarong hapdeng ki briew ki ba ïa leit sha ka juh ka lynti.